Suplementy na porost włosów
Wstęp: Przed nami seria trzech artykułów na temat utraty włosów. Co jest przyczyną tej przykrej dolegliwości? Jakie leki, suplementy, czy produkty żywieniowe wspierają jej profilaktykę i leczenie? Zapraszamy do lektury.
Wszystkie artykuły z tej serii:
„Jak pokazują badania, utrata włosów dotyka mniej więcej połowy kobiet i mężczyzn przed 50. rokiem życia” [1]. Krążą mity, że przyczyną jest tutaj zbyt częste mycie lub czesanie włosów, ale to nieprawda [1]. Zgodnie z wynikami badania z 2005 r. [2] w większości przypadków utrata włosów wraz z wiekiem jest kwestią uwarunkowań genetycznych. W badaniach z udziałem bliźniąt wykazano, że wśród mężczyzn dziedziczność łysienia wynosi 79%, co oznacza, że różnice w stopniu wypadania włosów w mniej więcej 80% uwarunkowane są genetycznie [2]. No dobrze, ale pozostałe 20% leży już w naszych rękach.
Nawet w przypadku bliźniąt jednojajowych, z identycznym DNA, jedno z rodzeństwa może tracić więcej włosów niż drugie [3]. Jak pokazało badanie z 2012 r., z udziałem bliźniaczek jednojajowych, w grę wchodzą tutaj czynniki takie jak poziom stresu, palenie, liczba urodzonych dzieci, czy przebyte choroby, a konkretnie nadciśnienie i nowotwory [3]. Natomiast w 2013 r. przeprowadzono badanie na bliźniętach jednojajowych z udziałem mężczyzn [4]. Takie same geny, ale jak widać na poniższych zdjęciach utrata włosów wyglądała u badanych nieco inaczej [4]. W pierwszej parze mężczyzna po prawej miał w swoim życiu więcej stresu [4]. W drugiej parze mężczyzna po prawej palił i pił więcej alkoholu [4].
Palenie może przyczyniać się do rozwoju łysienia zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet [5]. Winę ponoszą tutaj zawarte w papierosach genotoksyczne związki, które mogą powodować uszkodzenia DNA mieszków włosowych i wywoływać zatrucie mikronaczyń u ich podstawy [5]. Wśród innych substancji trujących związanych z wypadaniem włosów [6] wymienić można na przykład rtęć, która we włosach kumuluje się w stężeniu mniej więcej 250 razy wyższym niż we krwi [7]. Podejrzewa się nawet, że powodem, dla którego włosy stracił Shakespeare było zatrucie rtęcią w ramach leczenia kiły [8]. Na szczęście obecnie rtęci nie stosuje się już roli lekarstwa. Zgodnie z danymi Amerykańskiego Centrum Kontroli i Prewencji Chorób (CDC) w dzisiejszych czasach głównym źródłem ekspozycji na rtęć są owoce morza [9].
„W przypadku kobiet w wieku rozrodczym, szczególnie w okresie menopauzy, winę za utratę włosów przypisuje się często hormonom” [10]. Opis przypadku z 2019 r. [10] pokazuje jednak coś innego. We krwi kobiety, która zmagała się z wypadaniem włosów wykryto podwyższone stężenie rtęci [10]. I nic dziwnego, bo pacjentka spożywała dużo tuńczyka [10]. Dobra wiadomość jest taka, że wystarczyło wykluczyć rybę z diety, a poziom rtęci we krwi kobiety od razu się obniżył [10]. W ciągu dwóch miesięcy włosy kobiety zaczęły odrastać, a w ciągu siedmiu miesięcy powróciły do stanu wyjściowego [10]. Zatem lecząc pacjentów zmagających się z utratą włosów, lekarze powinni zlecać badania pod kątem potencjalnego zatrucia rtęcią, szczególnie, że jest to problem, któremu łatwo można zaradzić [10]. Wystarczy ograniczyć spożycie ryb, a objawy powinny ustąpić [10]. Ponadto jest to dobra okazja do zidentyfikowania nawyków żywieniowych, leżących u podłoża zatrucia metalami ciężkimi i wynikającej z niego utraty włosów [10].
A na ile powszechną przyczyną utraty włosów są niedobory żywieniowe [11]? Wypadanie włosów jest najczęstszym objawem niedoborów żywieniowych wśród osób po operacjach bariatrycznych [12]. Tyle że w ramach tych operacji pacjentom celowo zmienia się anatomię układu pokarmowego, aby uniemożliwić przyswajanie składników odżywczych. Ogólnie rzecz biorąc, niewiele wskazuje na to, by suplementacja witamin i minerałów miała nieść za sobą jakieś korzyści, chyba że w przypadku osób ze stwierdzonymi niedoborami [1].
Przykładowo: od wieków wiadomo, że szkorbut, poważny niedobór witaminy C, może być przyczyną utraty włosów, na którą skutecznym lekarstwem jest właśnie suplementacja [11]. To samo rozwiązanie nie sprawdza się jednak, gdy stężenie witaminy C w organizmie jest wystarczające [11]. Przy założeniu braku niedoborów nie istnieje związek między witaminą C i utratą włosów [11].
Nieprawdą jest również, że porost włosów przyspieszają suplementy z cynkiem; wyjątek stanowią osoby z niedoborami, np. osoby starsze, czy alkoholicy [1]. Jednak w przypadku prawidłowego stężenia cynku we krwi, dodatkowa dawka w postaci suplementu nie dość, że nie pomoże, to może wręcz nieść za sobą szkodliwe skutki uboczne; podobnie zresztą jak suplementacja żelaza [1].
Najbardziej powszechnym składnikiem najpopularniejszych preparatów przeciwko wypadaniu włosów jest witamina B7, znana również jako biotyna [13]. Prawdą jest, że niedobór biotyny jest przyczyną utraty włosów, ale nie ma żadnych dowodów na to, by suplementacja biotyny miała wspierać porost włosów [11]. Co więcej wśród osób zdrowych, bez dziwnych nawyków żywieniowych, nigdy nie odnotowano przypadku poważnego niedoboru tej witaminy [11]. Problemów można nabawić się w wyniku spożycia surowych białek jaj [11]. Zawierają one bowiem pewne związki, które przyłączają się do biotyny i hamują jej przyswajanie [11]. Jednak z wyjątkiem przypadków rzadko spotykanych zespołów niedoborów, suplementacja biotyny nie przyspiesza porostu włosów [1].
Dlaczego nie sprawdzi się tutaj podejście w stylu „zaszkodzić, nie zaszkodzi a może pomóc” [14]? Ze względu na brak nadzoru regulacyjnego nad rynkiem suplementów; a w przypadku biotyny dodatkowym problemem jest jeszcze ingerencja w badania laboratoryjne [14]. W wielu suplementach diety, które wspierać mają zdrowie włosów dawka biotyny jest nawet do 650 razy wyższa niż zalecane dzienne spożycie [15]. Nadmiar biotyny może zaburzać wyniki różnych badań krwi [15], w tym badań czynności tarczycy, innych badań hormonalnych (w tym testów ciążowych) oraz badania, które przeprowadza się w celu zdiagnozowania zawału serca, więc potencjalnie może to być nawet kwestia życia i śmierci [11].
A jeśli chodzi o brak nadzoru regulacyjnego, jak wiadomo, producenci suplementów dopuszczają się przeróżnych przekrętów [14]. Przykładowo: w 2008 r. odnotowano setki przypadków zatrucia selenem [16]. Wszystko przez to, że firmie produkującej suplementy diety powinęła się ręka i selenu do swoich preparatów przez przypadek dodała 200 razy za dużo [16]. W efekcie poszkodowani konsumenci zaczęli gubić włosy [16]. W taki sam sposób przejawia się nadmiar witaminy A [11].
Źródło: nutritionfacts.org
[1] DiMarco G, McMichael A. Hair Loss Myths. J Drugs Dermatol. 2017;16(7):690-4.[2] Rexbye H, Petersen I, Iachina M, et al. Hair loss among elderly men: etiology and impact on perceived age. J Gerontol A Biol Sci Med Sci. 2005;60(8):1077-82.
[3] Gatherwright J, Liu MT, Gliniak C, Totonchi A, Guyuron B. The contribution of endogenous and exogenous factors to female alopecia: a study of identical twins. Plast Reconstr Surg. 2012;130(6):1219-26.
[4] Gatherwright J, Liu MT, Amirlak B, Gliniak C, Totonchi A, Guyuron B. The contribution of endogenous and exogenous factors to male alopecia: a study of identical twins. Plast Reconstr Surg. 2013;131(5):794e-801e.
[5] Lai CH, Chu NF, Chang CW, et al. Androgenic alopecia is associated with less dietary soy, lower [corrected] blood vanadium and rs1160312 1 polymorphism in Taiwanese communities [published correction appears in PLoS One. 2014;9(8):e105915]. PLoS One. 2013;8(12):e79789.
[6] Yu V, Juhász M, Chiang A, Atanaskova Mesinkovska N. Alopecia and Associated Toxic Agents: A Systematic Review. Skin Appendage Disord. 2018;4(4):245-60.
[7] Clarkson TW. The three modern faces of mercury. Environ Health Perspect. 2002;110 Suppl 1(Suppl 1):11-23.
[8] Ross JJ. Shakespeare’s chancre: did the bard have syphilis?. Clin Infect Dis. 2005;40(3):399-404.
[9] Centers for Disease Control and Prevention. Fourth national report on human exposure to environmental chemicals: executive summary. US Department of Health and Human Services. 2009.
[10] Peters JB, Warren MP. Reversible alopecia associated with high blood mercury levels and early menopause: a report of two cases. Menopause. 2019;26(8):915-8.
[11] Almohanna HM, Ahmed AA, Tsatalis JP, Tosti A. The Role of Vitamins and Minerals in Hair Loss: A Review. Dermatol Ther (Heidelb). 2019;9(1):51-70.
[12] Ledoux S, Flamant M, Calabrese D, Bogard C, Sami O, Coupaye M. What Are the Micronutrient Deficiencies Responsible for the Most Common Nutritional Symptoms After Bariatric Surgery? Obes Surg. 2020;30(5):1891-7.
[13] Bater K, Rieder E. Over-the-Counter Hair Loss Treatments: Help or Hype?. J Drugs Dermatol. 2018;17(12):1317-21.
[14] Burns LJ, Senna MM. Supplement use among women experiencing hair loss. Int J Womens Dermatol. 2020;6(3):211.
[15] US Food and Drug Administration. The FDA warns that biotin may interfere with lab tests: FDA safety communication. US Department of Health and Human Services. November 28, 2017.
[16] MacFarquhar JK, Broussard DL, Melstrom P, et al. Acute selenium toxicity associated with a dietary supplement. Arch Intern Med. 2010;170(3):256-61.