Na ile trwała jest utrata wagi w wyniku operacji bariatrycznej?

Na ile trwała jest utrata wagi w wyniku operacji bariatrycznej? U większości pacjentów po operacji bypassu żołądka kilogramy utracone w ciągu pierwszych dwóch lat po zabiegu częściowo powracają [1]. Jednak po pięciu latach 75% badanych utrzymuje przynajmniej 20% zrzuconej wagi [2]. Przykładowo: osoba otyła o wadze ok. 130 kg dwa lata po operacji bariatrycznej zeszłaby do ok. 80 kg, przechodząc tym samym do kategorii nadwagi [3]. Jednak potem utracone kilogramy by częściowo powróciły; z wagą ok. 95 kg pacjent klasyfikowałby się znowu jako osoba otyła [3]. Uważa się, że winę ponosi tutaj tendencja do podjadania [3]. Osoby uzależnione od jedzenia po operacji bariatrycznej nie mogą objadać się dużymi ilościami jedzenia w ramach jednego posiłku [3]. Zamiast tego jedzą mniejsze porcje, ale za to co chwilę i przez cały dzień [3]. Po ośmiu latach od operacji bypassu żołądka mniej więcej połowa pacjentów wciąż zmaga się z zaburzeniami odżywiania [4]. Cytując jednego ze specjalistów w dziedzinie otyłości wśród dzieci, „niejednokrotnie miałem do czynienia z pacjentami, którzy miksowali czekoladowe batoniki ze śmietaną, byle tylko przechytrzyć wszelkie zainstalowane w ich przewodzie pokarmowym przeszkody (np. opaski gastryczne)” [5].

Reklamy operacji bariatrycznych pełne są historii w stylu „żyli długo i szczęśliwie” [6]. Poprzez wybiórcze przedstawianie informacji podsuwa się w nich, jak to ujęto w artykule analizującym tego typu reklamy, „obietnicę szczęśliwego zakończenia rodem z bajki o Kopciuszku” [6]. Być może właśnie dlatego pacjenci często przeszacowują liczbę kilogramów, jaką mają szansę zrzucić w wyniku operacji i niedoszacowują trudności, z jakimi wiąże się proces rekonwalescencji [7]. Operacja wymusza na chorych istotne zmiany nawyków żywieniowych; muszą nauczyć się jeść powoli, brać mniejsze kęsy i dokładnie je przeżuwać. Objętość żołądka z rozmiaru dwóch grejpfrutów zmniejsza się do rozmiaru połowy piłki do tenisa, w przypadku operacji zmniejszania żołądka, i połowy piłeczki do ping-ponga, w przypadku operacji bypassu żołądka, czy założenia opaski żołądkowej [8].

Jak nietrudno się domyślić, powrót kilogramów utraconych w wyniku operacji nieść może za sobą katastrofalne skutki psychologiczne [9]. Pacjenci często postrzegają bowiem zabieg jako swoją ostatnią deskę ratunku [9]. Porażka daje im poczucie, że nie ma dla nich już żadnej nadziei [9]. Być może właśnie dlatego wśród pacjentów po operacjach bariatrycznych istnieje wysokie ryzyko depresji [10] i samobójstwa [11].

Ciężka otyłość, sama w sobie, zwiększać może ryzyko rozwoju depresji z tendencjami samobójczymi [12]. Jednak nawet wśród pacjentów o takiej samej masie ciała większe ryzyko mają osoby, które poddają się operacji bariatrycznej [13]. Po wykluczeniu zmiennych takich jak wskaźnik BMI, wiek, czy płeć, okazuje się, że prawdopodobieństwo popełnienia samobójstwa wśród osób po operacji bariatrycznej jest cztery razy większe, niż wśród osób, które tego typu zabiegom się nie poddały [11]. Jakby tego było mało, do podobnych wniosków doprowadziło naukowców porównanie tych samych osób sprzed i po operacji: prawdopodobieństwo wystąpienia tendencji do samookaleczania wzrasta w wyniku operacji bariatrycznej [11].

Mniej więcej co pięćdziesiąty pacjent bariatryczny popełnia samobójstwo albo wymaga hospitalizacji z powodu samookaleczania lub próby samobójczej [11]. Co ważne, dane te dotyczą tylko przypadków potwierdzonych; nie bierze się tutaj pod uwagę prób samobójczych typu przedawkowanie „z zamiarem nieustalonym” [11]. Pacjenci bariatryczni mają też podwyższone ryzyko przypadkowej śmierci [14]. Po części jest to prawdopodobnie kwestia zmian w metabolizowaniu alkoholu [12]. Wystarczą dwa shoty wódki, by osoba po bypassie żołądka, z uwagi na swoją zmienioną anatomię, w ciągu zaledwie kilku minut miała we krwi poziom alkoholu przekraczający limit dopuszczalny dla kierowców [15]. Nie ma pewności, ale możliwe, że między innymi właśnie dlatego w drugim roku po operacji wśród pacjentów odnotowuje się 25% większą częstotliwość występowania problemów alkoholowych [16].

Problemy psychiczne mają nawet osoby, którym udaje się schudnąć i utrzymać wagę [17]. Dziesięć lat po operacji poprawie ulega jakość życia związana ze zdrowiem fizycznym [17]. Jednak jeśli chodzi o zdrowie psychiczne, w porównaniu ze stanem sprzed operacji, zaobserwować można zdecydowane pogorszenie [17]. Jak na ironię, panuje powszechne przekonanie, że operacje bariatryczne są dla „oszustów” [18], którzy idą na łatwiznę, wybierając „najmniej wymagającą” metodę odchudzania [19].

Pozbycie się zbędnych kilogramów wcale nie musi iść w parze z pozbyciem się piętna otyłości [20]. Jak pokazują badania, osoba, która była w przeszłości otyła, w oczach innych, osobą otyłą pozostaje na zawsze [20]. Co więcej, obiektem silnych uprzedzeń są same operacje bariatryczne [20]. Osoby, które decydują się na utratę wagi przy pomocy skalpela postrzegane są wyjątkowo negatywnie (np. jako mniej atrakcyjne) [20]. Jak można się domyślić, w przypadku osoby, która pozostaje obiektem uprzedzeń, mimo że teoretycznie wpasowuje się już w „normę”, ryzyko pogorszenia stanu zdrowia psychicznego jest jak najbardziej realne [20].

Ponadto duża utrata wagi nieść może za sobą nieoczekiwane konsekwencje estetyczne, na przykład ogromne fałdy obwisłej skóry [21]. Nie dość, że są one ciężkie, denerwujące i ograniczają możliwości ruchowe, to jeszcze skutkować mogą swędzeniem, podrażnieniami, zapaleniem czy zakażeniem skóry [22]. Panniculektomia, czyli operacja polegająca na usunięciu obwisłej skóry z brzucha, jest droga [23], a ryzyko powikłań wynosi ponad 50% [24]. Spośród wszystkich możliwych komplikacji najpowszechniejszą jest ewentracja (rozejście się rany pooperacyjnej) [24].

„Nawet jeśli operacja okaże się skuteczna w perspektywie długoterminowej” [25], pisał David L. Katz, założyciel i dyrektor Centrum Badań nad Profilaktyką Uniwersytetu Yale’a, „posuwanie się do zmiany naturalnej anatomii naszego przewodu pokarmowego jako alternatywa dla lepszego wykorzystania nóg i widelców (dieta i aktywność fizyczna) źle świadczy o obecnej kondycji naszego społeczeństwa” [25].

W średniowieczu umierający z głodu chłopi marzyli o gastronomicznej utopii, w której jedzenie spadałoby z nieba niczym deszcz [26]. Krainę tę zwano Kukanią. Średniowiecznym bajarzom nie przyszło pewnie nawet do głowy, że dla niektórych z ich potomków ten kraj obfitości stanie się miejscem stałego pobytu; nie wspominając już o walce z dostatkiem jedzenia poprzez okaleczanie własnego żołądka i jelit [26]. Nie sposób nie zauważyć nieodłącznej dla chirurgii bariatrycznej ironii: zabiegi te polegają przecież na celowej ingerencji w anatomię całkowicie zdrowych narządów wewnętrznych, wskutek czego stają się one dysfunkcyjne; w imię leczenia otyłości umyślnie doprowadza się tutaj do innego rodzaju choroby ‒ zaburzeń wchłaniania pokarmu [27]. Szczególnie problematyczne jest przeprowadzanie tego typu zabiegów u dzieci. Operacje bariatryczne dzieci i nastolatków stają się coraz bardziej powszechne [28]. Chirurgiczne leczenie otyłości rozpoczyna się już od 5. roku życia [29]. Na obronę tej praktyki chirurdzy wysuwają argument, że otyłość w dzieciństwie skutkować może bliznami emocjonalnymi i „dożywotnim opóźnieniem w rozwoju społecznym” [30].

Według zwolenników medycyny prewencyjnej chirurgia bariatryczna podchodzi do problemu otyłości z kompletnie złej strony [31], na co zwolennicy operacji bariatrycznych u dzieci odpowiadają: „często słyszy się, że więcej uwagi poświęcać powinniśmy profilaktyce. Trudno się z tym twierdzeniem nie zgodzić, ale tonącemu nie powiemy przecież, żeby nauczył się pływać. W tak skrajnych przypadkach priorytetem jest ratowanie ludzkiego życia” [5].

Jednym z argumentów przemawiających za operacjami bariatrycznymi jest fakt, że związane z nimi korzyści znacznie przeważać mogą nad ryzykiem [32]. W końcu alternatywą jest chorobliwa otyłość, która, według danych szacunkowych, skraca życie o co najmniej 12 lat [32]. Chociaż, na chwilę obecną, nie przeprowadzono w tym zakresie żadnych randomizowanych badań klinicznych, wygląda na to, że w porównaniu z osobami otyłymi, które nie poddały się operacji, pacjenci po zabiegu bariatrycznym żyją średnio o wiele dłużej [33]. Nic dziwnego, że według chirurgów operacja bariatryczna to w wielu przypadkach kwestia życia i śmierci [34].

Mamy tu jednak do czynienia z fałszywą dychotomią. Korzyści może i przeważają nad ryzykiem, ale tylko przy założeniu, że nie istnieją żadne inne alternatywy. Czy to możliwe, że ingerencja chirurgiczna nie jest jedynym sposobem na zdrową utratę wagi? Odpowiedź na to pytanie znaleźć można w książce dr. Michaela Gregera pt. How Not to Diet.

Pozostałe artykuły z tej serii:

Śmiertelność operacji bariatrycznych
Powikłania po operacjach bariatrycznych
Sposoby na odwrócenie cukrzycy: operacje bariatryczne vs. dieta

Źródło: https://nutritionfacts.org/

Tags:

Na ile trwała jest utrata wagi w wyniku operacji bariatrycznej?

Na ile trwała jest utrata wagi w wyniku operacji bariatrycznej?

Tags:

Previous PostOliwa z oliwek w leczeniu zapalenia stawów

Next PostSposoby na odwrócenie cukrzycy: operacje bariatryczne vs. dieta