Skutki uboczne palenia kadzideł
Kadzidło i mirrę stosowano od zamierzchłych czasów, tysiące lat przed tym jak stały się sławne za sprawą trzech króli [1]. Te pozyskiwane z drzew substancje palono, niewykluczone, że w celach higienicznych, np. jako sposób na odstraszanie komarów [1]. Co więcej, jak się okazuje, dym z kadzideł może zabijać obecne w powietrzu bakterie i pleśń [1]. Niestety może być szkodliwy również dla zdrowia człowieka [2].
O tym, że na nasze zdrowie niekorzystnie wpływa bierne palenie tytoniu, wie chyba każdy [2]. O paleniu kadzideł mówi się rzadziej [2]. Okazuje się, że wytwarzają one nawet cztery razy więcej cząstek stałych niż papierosy [3]. Oznacza to, że kadzidła mogą być w rzeczywistości nawet bardziej szkodliwe niż papierosy. Nic dziwnego, że palenie w domu kadzideł może nieść za sobą poważne skutki zdrowotne, szczególnie dla serca i płuc [2]. Powiązano je na przykład z rozwojem astmy u dzieci [2]. W sumie nie powinno to być jakimś wielkim zaskoczeniem; wystarczy spojrzeć na rozmiar cząsteczki wytwarzanego przez kadzidła dymu ‒ jest ona na tyle mała, że może przedostać się nawet do najgłębiej położonych części płuc [4].
Na drobnych cząsteczkach pyłu problemy się jednak nie kończą; do tego dochodzą jeszcze inne szkodliwe substancje, takie jak np.: tlenek węgla, tlenki azotu, dwutlenek siarki, rakotwórcze wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne i lotne związki organiczne, takie jak benzen, czy formaldehyd [4]. Zgodnie z zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia, w zamkniętych pomieszczeniach stężenie formaldehydu należy ograniczać do 80 części na miliard (ppb) [5]. Nawet przy otwartym oknie, przekroczenie limitu bezpieczeństwa to kwestia raptem ok. godziny palenia kadzideł [5]. A jak to się przekłada na ryzyko rozwoju innych chorób?
Badania na szczurach pokazują, że kadzidło może powodować szereg groźnych dla ich zdrowia powikłań [6]. A jak ono wpływa na organizm człowieka? W 2019 r. przeprowadzono badanie z udziałem tysięcy dzieci [7]. Wykazano tutaj, że w perspektywie długoterminowej palenie w domu kadzideł wiąże się zaburzeniami czynności i wzrostu płuc oraz zwiększeniem ryzyka rozwoju chorób układu oddechowego [7]. Codzienną ekspozycję powiązano z zaburzeniami czynności płuc także u nastolatków [8]. Co ciekawe, najlepszą czynność płuc odnotowano wśród badanych, którzy mieli zwierzę domowe [8]. Jak się okazuje, posiadanie w domu psa lub kota może chronić dzieci przed rozwojem astmy i alergii [9].
A co z sercem? W perspektywie długoterminowej palenie kadzideł w środowisku domowym wiąże się ze zwiększeniem ryzyka śmierci w wyniku chorób układu krążenia [10]. W badaniu z 2014 r. [10] mniej więcej 8% odnotowanych zgonów w wyniku choroby niedokrwiennej serca i 12% zgonów w wyniku udaru mózgu mogło być wynikiem stosowania kadzideł, z tym że chodzi tu o ekspozycję naprawdę długotrwałą, typu palenie ich na co dzień przez okres ponad 20 lat.
A co z rakiem? U pracowników świątyń, którzy z palonymi kadzidłami mają do czynienia codziennie, wykryto oznaki znacząco większej ilości uszkodzeń DNA, w tym przerwania łańcuchów DNA [11]. Czy to przekłada się na wzrost ryzyka rozwoju raka? Do tej pory nierozwiązana pozostaje także tajemnica wysokiej zapadalności na raka płuc wśród niepalących Azjatek [12]. Może winę ponoszą tutaj kadzidła? Raczej nie, związek między paleniem kadzideł i rozwojem raka płuc jest bowiem niejednoznaczny [12]. Z drugiej strony wygląda na to, że stosowanie kadzideł jest związane z rozwojem nowotworów górnego odcinka układu oddechowego [13]. Istnieje również związek między ekspozycją matki na dym z kadzidła i rozwojem raka mózgu u dziecka ‒ ryzyko wzrasta aż trzykrotnie, czyli bardziej niż w przypadku biernego palenia papierosów, czy nawet spożycia kanapek z szynką [14]. W wyniku spożycia mięsa przetworzonego ryzyko rozwoju raka mózgu u dzieci wzrasta, co najwyżej, dwukrotnie [14].
Jakby tego było mało, w badaniu z udziałem 15 000 noworodków wykazano, że palenie w domu kadzideł wiąże się z opóźnieniem przełomowych etapów rozwoju mózgu dziecka, na przykład początku nauki chodzenia [15]. Jeśli chodzi o wpływ kadzideł na człowieka w ostatniej fazie jego cyklu życiowego, ekspozycję wśród osób starszych powiązano z osłabieniem zdolności poznawczych i niepożądanymi zmianami strukturalnymi w mózgu [16]. Naukowcy podsumowali badanie stwierdzeniem, że należy unikać palenia kadzideł w pomieszczeniach zamkniętych. Wspomnieli też o możliwości wykorzystania mniej szkodliwych alternatyw [16].
W badaniu z 2016 r. przetestowano tzw. kadzidła przyjazne środowisku [17]. Jak się okazało, zawierają one jeszcze wyższe stężenie kilku potencjalnie rakotwórczych wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych niż kadzidła tradycyjne [17]. Mimo że palenie kadzideł uznane zostało za zagrożenie dla zdrowia, praktyka ta jest w dalszym ciągu bardzo rozpowszechniona [4]. Jeśli nie rezygnacja całkowita, dobrze byłoby przynajmniej unikać palenia kadzideł w pomieszczeniach, w których przebywają osoby szczególnie narażone, takie jak dzieci, osoby starsze oraz osoby, które miały w rodzinie przypadki alergii albo cierpiące na choroby układu krążenia, czy układu oddechowego [2].
Innowacyjnym wynalazkiem są kadzidła elektroniczne ‒ taki kadzidłowy odpowiednik elektronicznych papierosów [18]. Pozwalają uzyskać efekt zapachowy, bez konieczności wdychania dymu wraz ze wszystkimi produktami ubocznymi spalania. W przypadku e-papierosów w przeszłości największe kontrowersje wzbudzała zawsze nikotyna [19] ‒ obawiano się ryzyka, że palenie papierosów elektronicznych może doprowadzić do palenia papierosów tradycyjnych [20]. Jednak od tamtej pory z paleniem e-papierosów powiązano tysiące przypadków uszkodzenia płuc, których dokładna przyczyna w dalszym ciągu nie została ustalona [21]. Może zatem zanim zaczniemy promować elektroniczne kadzidła, warto byłoby wyjaśnić, z czego wynika szkodliwe działanie elektronicznych papierosów.
W międzyczasie pozostają nam jeszcze zapachowe świece, które, przy założeniu normalnych warunków użytkowania, nie stanowią żadnego zagrożenia dla zdrowia konsumentów [22].
Źródło: nutritionfacts.org
[1] Ljaljević Grbić M, Unković N, Dimkić I, et al. Frankincense and myrrh essential oils and burn incense fume against micro-inhabitants of sacral ambients. Wisdom of the ancients?. J Ethnopharmacol. 2018;219:1-14.[2] Roberts D, Pontin D. The health risks of incense use in the home: an underestimated source of indoor air pollution?. Community Pract. 2016;89(3):36-41.
[3] Mannix RC, Nguyen KP, Tan EW, Ho EE, Phalen RF. Physical characterization of incense aerosols. Sci Total Environ. 1996;193(2):149-58.
[4] Višić B, Kranjc E, Pirker L, et al. Incense powder and particle emission characteristics during and after burning incense in an unventilated room setting. Air Qual Atmos Health. 2018;11(6):649-63.
[5] Ho SS, Yu JZ. Concentrations of formaldehyde and other carbonyls in environments affected by incense burning. J Environ Monit. 2002;4(5):728-33.
[6] Hussain T, Alamery S, Dikshit G, Mohammed AA, Naushad SM, Alrokayan S. Incense smoke exposure augments systemic oxidative stress, inflammation and endothelial dysfunction in male albino rats. Toxicol Mech Methods. 2019;29(3):211-8.
[7] Zhang Z, Tan L, Huss A, et al. Household incense burning and children’s respiratory health: A cohort study in Hong Kong. Pediatr Pulmonol. 2019;54(4):399-404.
[8] Chen YC, Ho WC, Yu YH. Adolescent lung function associated with incense burning and other environmental exposures at home. Indoor Air. 2017;27(4):746-52.
[9] Ojwang V, Nwaru BI, Takkinen HM, et al. Early exposure to cats, dogs and farm animals and the risk of childhood asthma and allergy. Pediatr Allergy Immunol. 2020;31(3):265-72.
[10] Pan A, Clark ML, Ang LW, Yu MC, Yuan JM, Koh WP. Incense use and cardiovascular mortality among Chinese in Singapore: the Singapore Chinese Health Study. Environ Health Perspect. 2014;122(12):1279-84.
[11] Navasumrit P, Arayasiri M, Hiang OM, et al. Potential health effects of exposure to carcinogenic compounds in incense smoke in temple workers. Chem Biol Interact. 2008;173(1):19-31.
[12] Seow WJ, Lan Q. Domestic incense use and lung cancer in Asia: a review. Rev Environ Health. 2016;31(1):155-8.
[13] Friborg JT, Yuan JM, Wang R, Koh WP, Lee HP, Yu MC. Incense use and respiratory tract carcinomas: a prospective cohort study. Cancer. 2008;113(7):1676-84.
[14] Preston-Martin S, Yu MC, Benton B, Henderson BE. N-Nitroso compounds and childhood brain tumors: a case-control study. Cancer Res. 1982;42(12):5240-5.
[15] Wei CF, Chen MH, Lin CC, et al. Household incense burning and infant gross motor development: Results from the Taiwan Birth Cohort Study. Environ Int. 2018;115:110-6.
[16] Wong A, Lou W, Ho KF, et al. Indoor incense burning impacts cognitive functions and brain functional connectivity in community older adults. Sci Rep. 2020;10(1):7090.
[17] Lui KH, Bandowe BAM, Ho SSH, et al. Characterization of chemical components and bioreactivity of fine particulate matter (PM2.5) during incense burning. Environ Pollut. 2016;213:524-32.
[18] Qin Z, Song Y, Jin Y. Green Worship: The Effects of Devotional and Behavioral Factors on Adopting Electronic Incense Products in Religious Practices. Int J Environ Res Public Health. 2019;16(19):3618.
[19] Liu X, Lu W, Liao S, et al. Efficiency and adverse events of electronic cigarettes: A systematic review and meta-analysis (PRISMA-compliant article). Medicine (Baltimore). 2018;97(19):e0324.
[20] Aladeokin A, Haighton C. Is adolescent e-cigarette use associated with smoking in the United Kingdom?: A systematic review with meta-analysis [published correction appears in Tob Prev Cessat. 2019 Nov 06;5:38]. Tob Prev Cessat. 2019;5:15.
[21] Jonas AM, Raj R. Vaping-Related Acute Parenchymal Lung Injury: A Systematic Review. Chest. 2020;158(4):1555-65.
[22] Petry T, Vitale D, Joachim FJ, et al. Human health risk evaluation of selected VOC, SVOC and particulate emissions from scented candles. Regul Toxicol Pharmacol. 2014;69(1):55-70.