Przepis na domowy płyn do mycia warzyw i owoców

Przepis na domowy płyn do mycia warzyw i owoców

Wstęp: Jest to trzeci z serii pięciu artykułów na temat żywności ekologicznej. Dowiemy się z niej, czy żywność ekologiczna jest zdrowsza i bezpieczniejsza oraz czy zawiera więcej składników odżywczych niż konwencjonalna. Poznamy także przepis na domowej roboty płyn do mycia owoców i warzyw. Zapraszamy do lektury.

Wszystkie artykuły z tej serii:

1. Czy żywność ekologiczna zawiera więcej składników odżywczych?
2. Czy żywność ekologiczna jest bezpieczniejsza?
3. Przepis na domowy płyn do mycia warzyw i owoców
4. Czy żywność ekologiczna jest zdrowsza?
5. Żywność ekologiczna ‒ przeceniana czy niedoceniana?

Jak możemy ograniczyć naszą ekspozycję na pozostałości pestycydów obecne w warzywach i owocach? Może wystarczy trzymać się z daleka od produktów importowanych? Niestety nie; jak się okazuje, bardziej zanieczyszczona może być żywność lokalna [1]. Odkrycie to obala teorię, że importowane warzywa i owoce stanowić mogą większe zagrożenie dla zdrowia konsumentów [1].

Wybór produktów ekologicznych znacząco obniża naszą ekspozycję na pestycydy; pewne ryzyko nadal jednak istnieje [2]. W metaanalizie i przeglądzie systematycznym z 2014 r. [3] pozostałości pestycydów wykryto w jednej dziesiątej próbek z upraw ekologicznych. Wśród przyczyn wymienia się zanieczyszczenia krzyżowe pochodzące z sąsiednich pól, nieustająca obecność w glebie pestycydów bardzo trwałych, takich jak DDT, oraz użycie przypadkowe lub nieuprawnione [3].

Wybierając produkty ekologiczne, liczymy, na to, że nasze ryzyko z poziomu bliżej nieokreślonego zredukowane zostanie do poziomu minimalnego [4]. Jednak nawet gdybyśmy wszyscy mieli się żywić najbardziej pryskanymi produktami konwencjonalnymi, naukowy konsensus wskazuje wyraźnie, że korzyści wynikające ze spożycia owoców i warzyw przeważają nad jakimkolwiek potencjalnym ryzykiem związanym z ekspozycją na pestycydy [1]. Poza tym łatwym sposobem na ograniczenie ryzyka jest mycie owoców i warzyw pod bieżącą wodą.

Na rynku dostępne są jednak przeróżne produkty przeznaczone do mycia owoców i warzyw [5]. Zaniepokojonym konsumentom reklamowane są one jako środki, które pozostałości pestycydów mają usuwać rzekomo skuteczniej niż woda [5]. Przykładowo: w 2000 r. swój płyn do mycia owoców i warzyw wprowadziła na rynek amerykańska firma Procter & Gamble [5]. Do akcji marketingowej przyłączyła się sieć restauracji T.G.I. Fridays; na stronach swojego menu z dumą informowała klientów, że nowego płynu używa do mycia produktów, z których przygotowuje tzw. łódeczki ziemniaczane, czyli nic innego jak pieczone połówki ziemniaków po brzegi wypełnione serem i boczkiem [6]. Według producenta nowy płyn miał usuwać pestycydy 98% bardziej skutecznie niż woda [5]. Naukowcy postanowili to sprawdzić i, jak się okazało, równie dobrze co testowany produkt wypadła zwykła woda z kranu [5]. Niedługo potem Procter & Gamble zaprzestało produkcji płynu [7]. Lukę na rynku szybko wykorzystały inne firmy, utrzymując, że ich produkty są trzy, cztery, pięć, a nawet dziesięć razy bardziej skuteczne niż woda, na co naukowcy odparli: „To matematycznie niemożliwe” [7]. Zakładając, że woda usuwa jakieś 50% zanieczyszczeń, nie da się przecież pozbyć 500% [7]. W rzeczywistości wykazano, że woda usuwa aż 80% pozostałości środków ochrony roślin, np. fungicydu o nazwie kaptan [5]. Nie ma wobec tego wątpliwości, że trzy, cztery, pięć, czy dziesięć razy lepsze efekty, którymi chwalą się producenci, istotnie, są matematycznie niemożliwe.

Od tego czasu przetestowano jeszcze inne płyny do mycia owoców i warzyw. Fruit & Vegetable Wash porównano z FIT, OrganiClean, Vegi-Clean i płynem do mycia naczyń [8]. Wszystkie środki myjące porównano dodatkowo ze zwykłą wodą z kranu [8]. W badaniu wykorzystano 196 próbek sałaty, truskawek i pomidorów [8]. Jak się okazało, jeśli chodzi o skuteczność w usuwaniu pozostałości pestycydów, nie wykazano, by przetestowane produkty przewyższały w znaczącym stopniu zwykłą wodę [8]. Wygląda na to, że kupowanie tego typu płynów to po prostu strata pieniędzy [8]. Naukowcy podsumowali, że aby pozbyć się pestycydów wystarczy myć owoce i warzywa pod bieżącą wodą, a stosowanie do tego specjalnych płynów nie niesie za sobą żadnych dodatkowych korzyści [8].

Pytanie tylko, co to tak naprawdę oznacza. Woda usuwa 80% pozostałości kaptanu [5]; taki poziom skuteczności nie jest jednak regułą. W przypadku innych pestycydów mycie owoców i warzyw pod bieżącą wodą usuwa mniej niż połowę pozostałości [9]. Lepiej sprawdził się zmywacz do paznokci, ale celem jest tutaj ograniczenie naszej ekspozycji na substancje szkodliwe, nie jej nasilenie [10]. Potrzeba nam prostego, przystępnego i bezpiecznego sposobu na zwiększenie skuteczności eliminacji pestycydów [10]. Niestety jak do tej pory przeprowadzono w tym zakresie bardzo niewiele badań naukowych [10]. A może istnieją jakieś substancje, dzięki którym działanie wody stałoby się jeszcze bardziej efektywne?

Moczenie ziemniaków w wodzie pozwala pozbyć się ok. 2-13% pestycydów [11]. Za to 5-procentowy roztwór kwasu octowego usuwa nawet do 100% [11]. Mowa tutaj o zwykłym occie spirytusowym [11]. A co jeśli ocet rozcieńczyć w wodzie? W usuwaniu pozostałości pestycydów rozcieńczony ocet jest tylko nieznacznie bardziej skuteczny niż woda z kranu [12]. Natomiast stosowanie w tym celu octu nierozcieńczonego byłoby rozwiązaniem kosztownym. Na szczęście istnieje jeszcze jeden sposób, tańczy i w dodatku bardziej skuteczny: 10-procentowy roztwór soli z pestycydami radzi sobie równie dobrze co nierozcieńczony ocet, albo nawet lepiej [12]. By przygotować taki domowy płyn wystarczy wymieszać sól z wodą w proporcjach 1:9. Należy tylko pamiętać, by przed spożyciem owoce i warzywa dokładnie opłukać z soli.

Niewiele możemy jednak poradzić na pestycydy w produktach odzwierzęcych [13]. Owoce i warzywa są głównym źródłem niektórych pestycydów, ale pozostałe obecne są w nabiale, jajkach i mięsie; środki ochrony roślin odkładają się bowiem w tkance tłuszczowej zwierząt [13]. Jak możemy pozbyć się pestycydów z mięsa, czy żółtka i białka jajek? Gotowanie jajek na twardo usuwa więcej pestycydów niż smażenie jajecznicy [14]. Natomiast jeśli chodzi o pestycydy skumulowane w tkance tłuszczowej ryb czy kurczaka [14], obróbka termiczna może czasami przyczyniać się do zwiększenia poziomu pestycydów, których z produktów odzwierzęcych nie da się tak po prostu zmyć [15]. Mycie mięsa, czy jajek uważane jest wręcz za jeden z dziesięciu najpoważniejszych błędów w zakresie bezpieczeństwa żywności [16].

Źródło: nutritionfacts.org

[1] C K Winter . Pesticide residues in imported, organic, and „”suspect”” fruits and vegetables. J Agric Food Chem. 2012 May 9;60(18):4425-9.
[2] M C Benbrook., and B P Baker. Perspective on Dietary Risk Assessment of Pesticide Residues in Organic Food. Sustainability 6.6 (2014): 3552-3570.
[3] M Barański ,D Srednicka-Tober ,N Volakakis ,C Seal , R Sanderson , G B Stewart , C Benbrook , B Biavati ,E Markellou ,C Giotis , J Gromadzka-Ostrowska ,E Rembiałkowska , K Skwarło-Sońta , R Tahvonen , D Janovská , U Niggli , P Nicot , C Leifert . Higher antioxidant and lower cadmium concentrations and lower incidence of pesticide residues in organically grown crops: a systematic literature review and meta-analyses.Br J Nutr. 2014 Sep 14;112(5):794-811. doi: 10.1017/S0007114514001366. Epub 2014 Jun 26.
[4] C L Curl , R A Fenske , K Elgethun . Organophosphorus pesticide exposure of urban and suburban preschool children with organic and conventional diets. Environ Health Perspect. 2003 Mar;111(3):377-82.
[5] R I Krieger , P Brutsche-Keiper , H R Crosby , A D Krieger . Reduction of Pesticide Residues of Fruit Using Water Only or Plus Fit™ Fruit and Vegetable Wash.Bull Environ Contam Toxicol. 2003 Feb;70(2):213-8.
[6] P.& G. to Market a Cleaner for Produce – The New York Times
[7] ’Produce Washes’ Not as Effective as Some Claim – Los Angeles Times
[8] Removal of Trace Pesticide Residues from Produce
[9] W J Krol , T L Arsenault , H M Pylypiw , M J Incorvia Mattina . Reduction of pesticide residues on produce by rinsing.J Agric Food Chem. 2000 Oct;48(10):4666-70.
[10] Z Wang , J Huang , J Chen , F Li . Effectiveness of dishwashing liquids in removing chlorothalonil and chlorpyrifos residues from cherry tomatoes.Chemosphere. 2013 Aug;92(8):1022-8
[11] A Zohair . Behaviour of some organophosphorus and organochlorine pesticides in potatoes during soaking in different solutions.Food Chem Toxicol. 2001 Jul;39(7):751-5.
[12] ZY Zhang, XJ Liu, XY Hong. Effects of home preparation on pesticide residues in cabbage. Food Control 18.12 (2007): 1484-1487.
[13] R Vogt , D Bennett , D Cassady ,J Frost , B Ritz , I Hertz-Picciotto . Cancer and non-cancer health effects from food contaminant exposures for children and adults in California: a risk assessment.Environ Health. 2012 Nov 9;11:83.
[14] U Bajwa , K S Sandhu . Effect of handling and processing on pesticide residues in food- a review.J Food Sci Technol. 2014 Feb;51(2):201-20.
[15] G Perelló , R Martí-Cid,V Castell ,J M Llobet , J LDomingo .Concentrations of polybrominated diphenyl ethers, hexachlorobenzene and polycyclic aromatichydrocarbons in various foodstuffs before and after cooking. Food Chem Toxicol. 2009 Apr;47(4):709-15
[16] 10 Dangerous Food Safety Mistakes | CDC