Czy grzyby lecznicze zwiększają szanse na przeżycie raka?
Czy grzyby mogą wykazywać właściwości lecznicze [1]? Produkty na bazie grzybów stanowią pokaźną część rynku suplementów diety wartego 50 miliardów dolarów [1]. „Zyskowność tej branży stanowi dla firm silną zachętę do wykorzystywania łatwowierności konsumentów. W efekcie niczym niepoparte twierdzenia stały się niestety nieodłącznym elementem przemysłu grzybów leczniczych” [1]. Przykładowo: producenci grzybowych suplementów, w swoich działaniach marketingowych, często odwołują się do badań na myszach [1]. Potwierdzać mają one rzekomą skuteczność tych specyfików w leczeniu wszelkiego rodzaju schorzeń [1]. Jest tylko jeden mały problem: myszy to nie ludzie.
Niewykluczone, że grzyby rzeczywiście mają jakieś niezwykłe właściwości. W końcu to właśnie z grzybów pozyskiwanych jest wiele leków [1]. Mowa tutaj m.in.: o penicylinie, lowastatynie (lek obniżający cholesterol), czy cyklosporynie (silny lek immunosupresyjny) [1]. Dla tych co w dalszym ciągu do tematu farmakologicznego działania grzybów podchodzą nieco sceptycznie: nie zapominajmy, że to właśnie przez te organizmy wytwarzanych jest wiele z najsilniejszych znanych nam trucizn [2]. Niektórzy z tych grzybowych zabójców odstraszają już samym wyglądem, jak na przykład widoczna na zdjęciu po lewej [3] piestrzenica kasztanowata; inne natomiast, na pierwszy rzut oka wydają się całkiem niewinne. Widoczny na zdjęciu po prawej [3] muchomor jadowity nie bez powodu zwany jest również „aniołem zniszczenia”. Niemalże anielski wygląd to w jego przypadku tylko pozory; spożycie zaledwie łyżeczki tego grzyba skutkuje bolesną, powolną śmiercią [4].
No dobrze, wiemy już, że grzyby zdecydowanie wykazują potencjał farmakologiczny; pytanie tylko, czy któreś z nich wpływają na nasze zdrowie dobroczynnie? Cóż, codzienne spożycie grzybów shiitake, na przykład, poprawia funkcjonowanie naszego układu odpornościowego [5]. W badaniu z 2015 r. [5] uczestnicy przez cztery tygodnie zjadali od jednego do dwóch suszonych grzybów shiitake dziennie (odpowiednik od pięciu do dziesięciu grzybów świeżych). W efekcie u badanych odnotowano zwiększenie proliferacji limfocytów T gamma delta oraz dwukrotny wzrost proliferacji komórek NK (ang. natural killer cells ‒ „urodzeni zabójcy”) [5]. Limfocyty T gamma delta tworzą pierwszą linię obrony immunologicznej, a komórki NK zabijają komórki nowotworowe [5]. Jakby tego było mało, grzyby shiitake, tak przy okazji, obniżyły również markery układowego stanu zapalnego [5].
W innym badaniu z tego samego roku sprawdzono, jak na nasz układ odpornościowy wpływa ekstrakt z boczniaków [6]. Efekty były niestety mniej imponujące [6]. Jednak tym co interesuje nas najbardziej jest skuteczność grzybów w leczeniu nowotworów. Jak do tej pory nie przetestowano jeszcze w tym kontekście grzybów shiitake. Przeprowadzono jednak badanie nad grzybami reishi, które w Azji stosowane są w leczeniu raka od wieków [7].
Grzyby reishi w leczeniu raka: co na to nauka? Metaanaliza pięciu randomizowanych badań kontrolowanych wykazała, że, w porównaniu z samą chemio-/radioterapią, większe szanse na pozytywny wynik leczenia daje chemio-/radioterapia w połączeniu z suplementacją grzybów reishi [8]. Chociaż w wyniku zastosowania ekstraktu z grzybów reishi zaobserwowano wzrost wskaźnika odpowiedzi guza na leczenie, w badaniu nie wykazano, by do zmniejszenia rozmiaru guzów przyczynić się mogły same grzyby, bez chemio-/radioterapii [8]. Grzyby reishi nie powinny zatem stanowić jedynej metody leczenia; stosować je można w ramach leczenia wspomagającego u pacjentów z nowotworem w stadium zaawansowanym [8].
„Odpowiedź na leczenie” oznacza po prostu, że guz zaczyna się kurczyć. Większe znaczenie ma jednak wpływ leczenia na szanse przeżycia, czy jakość życia pacjentów. Na chwilę obecną nie ma żadnych przekonujących danych, które sugerowałyby, że grzyby reishi przyczynić się mogą do zwiększenia szans na przeżycie nowotworu [8]. Jednak jeśli chodzi o jakość życia, w przytoczonym wyżej badaniu [8], wśród osób które przyjmowały reishi zaobserwowano w tym zakresie względną poprawę [8] ‒ zmiana zdecydowanie na plus.
A co z innymi grzybami? Chociaż przedmiotem badań nie były jak do tej pory grzyby shiitake w całości, pozyskiwany z nich związek zwany lentianem w badaniach na myszach zdołał całkowicie zahamować wzrost jednego z rodzajów mięsaka [9]. Jednak w rzeczywistości lentinan okazał się skuteczny tylko w przypadku jednego, konkretnego szczepu myszy, a u dziewięciu pozostałych nie przyniósł oczekiwanych rezultatów [10]. A jak związek ten wpływa na nowotwór u ludzi? Czy jest równie bezskuteczny jak u tych 90% myszy? W 2019 r. działanie lentinanu w kontekście leczenia raka po raz pierwszy przetestowano w badaniu na ludziach [11]. Uczestnikami było 10 000 pacjentów z nowotworem, którym dożylnie podawano ekstrakt z grzybów shiitake [11]. Jakie były wyniki? Przekonamy się w następnym artykule z tej serii.
Źródło: https://nutritionfacts.org/
[1] Money NP. Are mushrooms medicinal?. Fungal Biol. 2016;120(4):449-53.[2] Litten W. The most poisonous mushrooms. Sci Am. 1975;232(3):90-101.
[3] Lim CS, Chhabra N, Leikin S, Fischbein C, Mueller GM, Nelson ME. Atlas of select poisonous plants and mushrooms. Dis Mon. 2016;62(3):41-66.
[4] Culliton BJ. The destroying angel: a story of a search for an antidote. Science. 1974;185(4151):600-1.
[5] Dai X, Stanilka JM, Rowe CA, et al. Consuming Lentinula edodes (Shiitake) Mushrooms Daily Improves Human Immunity: A Randomized Dietary Intervention in Healthy Young Adults. J Am Coll Nutr. 2015;34(6):478-87.
[6] Tanaka A, Nishimura M, Sato Y, Sato H, Nishihira J. Enhancement of the Th1-phenotype immune system by the intake of oyster mushroom (Tamogitake) extract in a double-blind, placebo-controlled study. J Tradit Complement Med. 2015;6(4):424-30.
[7] Popović V, Živković J, Davidović S, Stevanović M, Stojković D. Mycotherapy of cancer: An update on cytotoxic and antitumor activities of mushrooms, bioactive principles and molecular mechanisms of their action. Curr Top Med Chem. 2013;13(21):2791-806.
[8] Jin X, Ruiz Beguerie J, Sze DM, Chan GC. Ganoderma lucidum (Reishi mushroom) for cancer treatment. Cochrane Database Syst Rev. 2012;(6):CD007731.
[9] Ivanova TS, Krupodorova TA, Barshteyn VY, Artamonova AB, Shlyakhovenko VA. Anticancer substances of mushroom origin. Exp Oncol. 2014;36(2):58-66.
[10] Zákány J, Chihara G, Fachet J. Effect of lentinan on tumor growth in murine allogeneic and syngeneic hosts. Int J Cancer. 1980;25(3):371-6.
[11] Zhang M, Zhang Y, Zhang L, Tian Q. Mushroom polysaccharide lentinan for treating different types of cancers: A review of 12 years clinical studies in China. Prog Mol Biol Transl Sci. 2019;163:297-328.