Białe pieczarki w leczeniu raka prostaty
Regularne spożycie grzybów ma rzekomo poprawiać nasz zdrowie, formę fizyczną, samopoczucie psychiczne i zapewniać dłuższe życie [1]. Tylko czy są na to jakieś dowody naukowe? Dużo mówi się o leczniczych właściwościach grzybów, jednak badań interwencyjnych na ludziach, jak do tej pory, przeprowadzono w tym zakresie bardzo niewiele [2].
Potencjalne działanie dobroczynne wykazywać może lentinan, związek pozyskiwany z grzybów shiitake [3]. Wyizolowanie ok. 30 g tej substancji wymaga destylacji ok. 180 kg grzybów [3]; to mniej więcej 2000 szklanek. Otrzymany tym sposobem związek wstrzykuje się pacjentom z nowotworem i obserwuje, jaka będzie reakcja [4]. Analiza zbiorcza wyników dwunastu małych badań klinicznych wykazała, że w wyniku zastosowania lentinanu wraz z chemioterapią u pacjentów z rakiem płuc wskaźnik „obiektywnej odpowiedzi na leczenie” uległ znacznej poprawie [4]. „Obiektywna odpowiedź na leczenie” oznacza tutaj, że guz zaczął się kurczyć. Jednak tym co interesuje nas najbardziej jest przeżycie raka i poprawa jakości życia pacjentów. Czy lentinan może sprawić, że życie chorych będzie dłuższe albo lepsze? Najwyraźniej tak. Badani w grupie przyjmującej lentinan w mniejszym stopniu doświadczyli wywołanej chemioterapią toksyczności przewodu pokarmowego i szpiku kostnego [4], co samo w sobie przemawia za stosowaniem tego związku u pacjentów onkologicznych. A co ze zwiększaniem szans na przeżycie choroby?
Jak się okazuje, lentinan może w znacznym stopniu poprawiać wskaźniki przeżyć dla jednego z rodzajów białaczki [5]. Badanie z 2010 r. [6]: uzupełnienie leczenia lentinanem zaskutkowało zwiększeniem średniego czasu przeżycia, ograniczeniem kacheksji (czyli wywołanego nowotworem zaniku mięśni) oraz poprawą stanu zdrowia zwierząt. Chwila, co takiego? Zwierząt? A niech to! Większe szanse na przeżycie raka wykazano tutaj dla szczurów. Zatem z tych tzw. „korzyści klinicznych” pożytek mogą mieć tylko weterynarze [5].
W zestawieniu 17 badań, których uczestnikami byli rzeczywiście ludzie, wykazano wyższy wskaźnik rocznego przeżycia wśród pacjentów z rakiem w stadium zaawansowanym, jednak jeśli chodzi o przeżycie dwuletnie, nie było już żadnej znaczącej różnicy [7]. Kwestia istotności statystycznej jest w tym przypadku dyskusyjna, co podkreśla się nawet w zestawieniach badań, które wykazują, że lentinan niesie ze sobą istotne korzyści w zakresie zwiększania wskaźników przeżyć wśród chorych na nowotwór [8]. Jak widzimy, krzywe na poniższych wykresach [8] praktycznie zlewają się w jedno. Lentinan wydłuża życie pacjentów średnio o 25 dni [8]. Każdy dodatkowy dzień się oczywiście liczy, więc potencjał leczniczy tego związku zdecydowanie zasługuje na uwagę. Przypadek ten pokazuje nam jednak, że do zapewnień o cudownych właściwościach grzybów leczniczych podchodzić powinniśmy z dużą dozą sceptycyzmu [9].
Lentinan musi być podawany dożylnie. A co z suplementami w postaci grzybowych ekstraktów, które przyjmować można na własną rękę? Przez internet kupić można, na przykład, ekstrakt z grzybów shiitake przeznaczony do stosowania w leczeniu raka prostaty [10]. Cena takiej kuracji wynosi ok. 1200 zł miesięcznie [10], więc skuteczność musi być bez zarzutu, prawda? Wygląda na to, że mężczyźni, którzy regularnie spożywają grzyby rzeczywiście mają niższe ryzyko zachorowania na raka prostaty [11]; i to wcale nie tylko dlatego, że ogólnie jedzą jednocześnie mniej mięsa oraz więcej owoców i warzyw [11].
Może zatem ekstraktowi z grzybów shiitake warto dać jednak szansę? Nie, nie warto, bo, jak pokazało badanie z 2002 r. [10] jest to produkt nieskuteczny w leczeniu raka prostaty [10]. Najwyraźniej metody medycyny uzupełniającej i niekonwencjonalnej również można przetestować w badaniu naukowym [10]. Kto by pomyślał! Nie powinna to być przypadkiem procedura obowiązkowa [10]? Może dzięki temu udałoby się uchronić konsumentów przed wydawaniem fortuny na metody leczenia nie poparte żadnymi dowodami naukowymi, albo co gorsza, jak w przypadku grzybów shiitake, metody o dowiedzionej nieskuteczności [10].
A co z grzybem bogów (zwanym również grzybem życia), czy grzybami reishi? Wnioski badania z 2010 r. [12]: nie wykazano żadnych znaczących właściwości przeciwnowotworowych; nie odnotowano nawet jednego przypadku chociażby częściowej odpowiedzi na leczenie. A może przesadnie to wszystko analizujemy? W naczyniu Petriego ekstrakt ze zwykłych białych pieczarek zabija komórki nowotworowe [13]. Jednak w badaniach laboratoryjnych działanie przeciwnowotworowe wykazano i dla grzyba bogów [14]. Problem polega na tym, że okazał się bezskuteczny w badaniach na ludziach [14]. By stwierdzić, czy pieczarki rzeczywiście działają dobroczynnie, przetestować je należy w badaniu z udziałem ludzi.
Takie właśnie badanie przeprowadzono w 2015 r. [15] Co ważne naukowcy nie wykorzystali tutaj jakiegoś autorskiego ekstraktu; badanym podawano po prostu sproszkowane, suszone grzyby, w ilości odpowiadającej 0,5-1,5 szklanki świeżych grzybów dziennie [15]; innymi słowy, porcja jak najbardziej możliwa do spożycia, nie tylko w ramach badania klinicznego. Uczestnikami byli mężczyźni z „biochemicznie nawracającym rakiem prostaty” [15]. Oznacza to, że pacjenci poddali się już prostatektomii lub radioterapii w celu wycięcia lub wypalenia nowotworu, jednak choroba powróciła i dalej postępuje, czego oznaką jest podwyższony poziom antygenu PSA [15].
Spośród 26 pacjentów, którym podawano sproszkowane pieczarki, na leczenie zareagowało 4 [15]; po rozpoczęciu grzybowej kuracji odnotowano u nich ponad 50-procentowy spadek poziomu PSA [15].
Poziom PSA tych czterech uczestników przedstawiono na poniższym wykresie [15]. Pomiary rozpoczęto 12 miesięcy przed rozpoczęciem leczenia grzybami. Na szczególną uwagę zasługuje pacjent nr 2. Przez rok jego poziom PSA gwałtownie wzrastał; wystarczyło, że zjadł trochę zwykłych białych pieczarek i nagle stężenie tego antygenu spadło do zera i takie już pozostało [15]. Podobną odpowiedź całkowitą (ang. complete response, CR) zaobserwowano u pacjenta nr 1. W przypadku pacjenta nr 4 odnotowano odpowiedź częściową (ang. partial response, PR); później choroba znowu powróciła. Natomiast u pacjenta nr 3 odpowiedź na leczenie była częściowa i opóźniona [15].
Należy zaznaczyć, że u większości badanych leczenie nie przyniosło oczekiwanych rezultatów; nie zaobserwowano u nich żadnego spadku PSA; poziom antygenu dalej wzrastał [15]. Jednak nawet jeśli szanse na długoterminową, całkowitą odpowiedź wynoszą tylko jeden do osiemnastu, co komu szkodzi włączyć do swojej codziennej diety trochę łatwo dostępnych, smacznych i niedrogich białych pieczarek? To przecież nie to samo co ocena ryzyka toksycznej chemioterapii w stosunku do znikomej szansy na jakiekolwiek korzyści.
W tym badaniu nie było, co prawda, grupy kontrolnej [15], więc wyniki mogły być zwykłym dziełem przypadku. Jednak u pacjentów po prostatektomii rosnący poziom PSA praktycznie zawsze wskazuje na postępowanie choroby [15]. A poza tym, jakie minusy może mieć jedzenie pieczarek?
W przypadku pacjentów nr 1 i 2 poziom PSA spadł do zera, co oznacza, że ich nowotwór całkowicie zniknął [15]. Przeszli oni już wcześniej operację, usunięto im guza pierwotnego wraz z całą prostatą; poddali się również radioterapii w celu pozbycia się wszelkich pozostałości raka [15]. Mimo wszystko choroba wciąż nawracała. Długotrwałą poprawę przyniosły dopiero niepozorne sproszkowane pieczarki.
Źródło: https://nutritionfacts.org/
[1] Chang ST, Wasser SP. The role of culinary-medicinal mushrooms on human welfare with a pyramid model for human health. Int J Med Mushrooms. 2012;14(2):95-134.[2] Dai X, Stanilka JM, Rowe CA, et al. Consuming Lentinula edodes (Shiitake) Mushrooms Daily Improves Human Immunity: A Randomized Dietary Intervention in Healthy Young Adults. J Am Coll Nutr. 2015;34(6):478-87.
[3] Chihara G, Hamuro J, Maeda Y, Arai Y, Fukuoka F. Fractionation and purification of the polysaccharides with marked antitumor activity, especially lentinan, from Lentinus edodes (Berk.) Sing. (an edible mushroom). Cancer Res. 1970;30(11):2776-81.
[4] Yin X, Ying J, Li L, Zhang H, Wang H. A meta-analysis of lentinan injection combined with chemotherapy in the treatment of nonsmall cell lung cancer. Indian J Cancer. 2015;52 Suppl 1:e29-31.
[5] Kapoor S. Lentinan: clinical benefit in the management of systemic malignancies. Surg Today. 2014;44(7):1389.
[6] McCormack E, Skavland J, Mujic M, Bruserud Ø, Gjertsen BT. Lentinan: hematopoietic, immunological, and efficacy studies in a syngeneic model of acute myeloid leukemia. Nutr Cancer. 2010;62(5):574-83.
[7] Wang H, Cai Y, Zheng Y, Bai Q, Xie D, Yu J. Efficacy of biological response modifier lentinan with chemotherapy for advanced cancer: A meta-analysis. Cancer Med. 2017;6(10):2222-33.
[8] Oba K, Kobayashi M, Matsui T, Kodera Y, Sakamoto J. Individual patient based meta-analysis of lentinan for unresectable/recurrent gastric cancer. Anticancer Res. 2009;29(7):2739-45.
[9] Money NP. Are mushrooms medicinal?. Fungal Biol. 2016;120(4):449-53.
[10] deVere White RW, Hackman RM, Soares SE, Beckett LA, Sun B. Effects of a mushroom mycelium extract on the treatment of prostate cancer. Urology. 2002;60(4):640-4.
[11] Zhang S, Sugawara Y, Chen S, et al. Mushroom consumption and incident risk of prostate cancer in Japan: A pooled analysis of the Miyagi Cohort Study and the Ohsaki Cohort Study. Int J Cancer. 2020;146(10):2712-20.
[12] Yoshimura K, Kamoto T, Ogawa O, Matsui S, Tsuchiya N, Tada H, Murata K, Yoshimura K, Habuchi T, Fukushima M. Medical mushrooms used for biochemical failure after radical treatment for prostate cancer: An open-label study. Int J Urol. 2010 Jun;17(6):548-54.
[13] Adams LS, Phung S, Wu X, Ki L, Chen S. White button mushroom (Agaricus bisporus) exhibits antiproliferative and proapoptotic properties and inhibits prostate tumor growth in athymic mice. Nutr Cancer. 2008;60(6):744-56.
[14] Yu CH, Kan SF, Shu CH, Lu TJ, Sun-Hwang L, Wang PS. Inhibitory mechanisms of Agaricus blazei Murill on the growth of prostate cancer in vitro and in vivo. J Nutr Biochem. 2009;20(10):753-64.
[15] Twardowski P, Kanaya N, Frankel P, et al. A phase I trial of mushroom powder in patients with biochemically recurrent prostate cancer: Roles of cytokines and myeloid-derived suppressor cells for Agaricus bisporus-induced prostate-specific antigen responses. Cancer. 2015;121(17):2942-50.