Profilaktyka starzenia się skóry ‒ najistotniejszy element pielęgnacji anti-aging
Wszystkie artykuły z tej serii:
- Profilaktyka starzenia się skóry ‒ najistotniejszy element pielęgnacji anti-aging
- Czy filtry UV chronią przed rakiem? ‒ cała prawda o kosmetykach przeciwsłonecznych w kontekście profilaktyki nowotworów skóry
- Bezpieczna ochrona przed słońcem ‒ jakie filtry UV są najlepsze?
Dla zachowania młodzieńczego wyglądu skóry najistotniejsze jest codzienne stosowanie kremów z filtrem i ogólna ochrona przeciwsłoneczna, w tym noszenie odpowiedniego nakrycia głowy [1]. Grupą szczególnie narażoną na szkodliwe działanie promieniowania słonecznego są osoby o jasnej karnacji [1].
Wśród osób o jaśniejszym kolorze skóry nawet do 90% widocznych oznak starzenia jest wynikiem ekspozycji na słońce [2]. Osoby z ciemniejszą karnacją są w nieco lepszej sytuacji, bo melanina to taki wewnętrzny filtr przeciwsłoneczny [3]. Nie oznacza to jednak, że problem ich nie dotyczy. Na skórze o ciemniejszym odcieniu głównym przejawem fotouszkodzeń nie są zmarszczki, tylko zmiany pigmentacyjne m.in. nierównomierny koloryt przebarwienia, czy dermatosis papulosa nigra [4] (schorzenie skórne w postaci różnej wielkości ciemnych grudek). Tak czy inaczej, dermatolodzy są zgodni: dla spowolnienia procesu starzenia skóry nie ma nic istotniejszego niż ochrona przeciwsłoneczna [5]. W wymowny sposób dowodzi tego poniższe zdjęcie [6] ‒ kierowcy ciężarówki, który przez kilkadziesiąt lat wystawiał przez okno na działanie promieni słonecznych lewą stronę twarzy.
Pod wpływem czynników takich jak ekspozycja na słońce i palenie papierosów skóra może wyglądać na starszą nawet o 11 lat [7]. Dla porównania, w wyniku rozległej operacji plastycznej, obejmującej lifting twarzy, szyi i czoła oraz usunięcie nadmiaru skóry z górnych i dolnych powiek, twarz ma szansę wyglądać młodziej tylko o 8 lat [8]. Wychodzi więc na to, że zdrowy styl życia działa lepiej niż chirurgia plastyczna [7].
O ochronę skóry przed słońcem należy dbać przez całe życie [9]. W praktyce oznacza to aplikację kremów z filtrem, noszenie odzieży ochronnej, kapeluszy i okularów przeciwsłonecznych, jak również unikanie bezpośredniej ekspozycji na słońce w godzinach 10:00-16:00 [9]. Opalanie jest odradzane, nawet przy stosowaniu filtrów typu tlenek cynku, czy dwutlenek tytanu, które zapewniają szerokie spektrum ochrony, zarówno przed promieniowaniem UV-A, jak i UV-B [3]. Inne rodzaje promieniowania, o długości fali niemalże z zakresu promieniowania podczerwonego, również przyczyniają się do przedwczesnego starzenia się skóry [10]. Osoby, które opalają się w solarium, wyglądają nawet do 7 lat starzej niż ich rówieśnicy, którzy z takich usług nie korzystają, a białe kobiety, które opalają się na słońcu, wyglądają na 2-5 lat starsze niż są w rzeczywistości [7]. W podobny sposób na skórę wpływa palenie papierosów.
Za starzenie się skóry odpowiada przede wszystkim promieniowanie UV-A, a promieniowanie UV-B powoduje poparzenia słoneczne [11]. Przy wyborze filtrów przeciwsłonecznych należy wybierać preparaty o szerokim spektrum działania, które zapewniają ochronę zarówno przed promieniowaniem UV-A, jak i UV-B [11]. Oba rodzaje zwiększają bowiem ryzyko rozwoju raka [11]. W profilaktyce raka skóry Amerykańska Akademia Dermatologii zaleca stosowanie filtrów z SPF o faktorze co najmniej 30 [12]. W profilaktyce starzenia się skóry wystarczy natomiast SPF 15 [13]. Skąd o tym wiemy? Rzecz jasna z badań naukowych.
Mimo że już dużo wcześniej panowało powszechne przekonanie, że stosowanie kremów z filtrem powinno zapobiegać starzeniu się skóry, przez długi czas na potwierdzenie tej teorii mieliśmy tylko badania na bezwłosych myszach [14]. Przełomem było badanie z 2013 r. [14] Dziewięćset osób dorosłych zostało losowo podzielonych na dwie grupy. Uczestnicy w pierwszej grupie mieli stosować kremy z filtrem codziennie, w drugiej ‒ wedle uznania, z taką samą systematycznością jak przed rozpoczęciem eksperymentu (krem placebo byłby równoznaczny z pozbawieniem badanych jakiejkolwiek ochrony, w związku z czym ta opcja została odrzucona jako nieetyczna) [14]. Koniec końców, odsetek uczestników, którzy nakładali krem z filtrem co najmniej 3-4 razy w tygodniu wyniósł 77% w pierwszej grupie i 33% w drugiej [14]. A jak to się miało do różnic w stanie skóry? Wśród uczestników w pierwszej grupie odnotowano znacznie mniej oznak starzenia ‒ w ciągu tych 4 i pół roku trwania badania widocznych zmian skórnych nie przybyło im wręcz w ogóle [14]. Naukowcy podsumowali badanie następującym stwierdzeniem: u zdrowych kobiet i mężczyzn w średnim wieku systematyczne stosowanie kremu z filtrem pozwala opóźnić proces starzenia się skóry [14].
Źródło: nutritionfacts.org
[1] Neill US. Skin care in the aging female: myths and truths. J Clin Invest. 2012;122(2):473-477.[2] Sanches Silveira JEP, Myaki Pedroso DM. UV light and skin aging. Rev Environ Health. 2014;29(3):243-254.
[3] Singh G. Can we prevent skin aging? Indian J Dermatol Venereol Leprol. 2009;75(5):447-451.
[4] Tsai J, Chien AL. Photoprotection for skin of color. Am J Clin Dermatol. 2022;23(2):195-205.
[5] Ahmed IA, Mikail MA, Zamakshshari N, Abdullah ASH. Natural anti-aging skincare: role and potential. Biogerontology. 2020;21(3):293-310.
[6] Gordon JRS, Brieva JC. Images in clinical medicine. Unilateral dermatoheliosis. N Engl J Med. 2012;366(16):e25.
[7] Gunn DA, Dick JL, van Heemst D, et al. Lifestyle and youthful looks. Br J Dermatol. 2015;172(5):1338-1345.
[8] Chauhan N, Warner JP, Adamson PA. Perceived age change after aesthetic facial surgical procedures quantifying outcomes of aging face surgery. Arch Facial Plast Surg. 2012;14(4):258-262.
[9] Malik A, Hoenig LJ. Can aging be slowed down? Clin Dermatol. 2019;37(4):306-311.
[10] Elsner P, Fluhr JW, Gehring W, et al. Anti-aging data and support claims–consensus statement. J Dtsch Dermatol Ges. 2011;9 Suppl 3:S1-32.
[11] Draelos ZD. Active agents in common skin care products. Plast Reconstr Surg. 2010;125(2):719-724.
[12] Sunder S. Relevant topical skin care products for prevention and treatment of aging skin. Facial Plast Surg Clin North Am. 2019;27(3):413-418.
[13] Bergstrom KG. News, views, and reviews. Carrots before sticks: appealing to vanity promotes sun protection. J Drugs Dermatol. 2013;12(8):952-953.
[14] Hughes MCB, Williams GM, Baker P, Green AC. Sunscreen and prevention of skin aging: a randomized trial. Ann Intern Med. 2013;158(11):781-790.