Mleko sojowe w leczeniu menopauzalnych objawów pochwowych
Wszystkie artykuły z tej serii:
- Leczenie objawów menopauzalnego zespołu moczowo-płciowego ‒ najlepsze lubrykanty i intymne preparaty nawilżające
- Leczenie objawów menopauzalnego zespołu moczowo-płciowego ‒ terapia hormonalna
- Mleko sojowe w leczeniu menopauzalnych objawów pochwowych
W USA spośród kobiet w wieku menopauzalnym Amerykanki pochodzenia japońskiego najrzadziej zmagają się nie tylko z uderzeniami gorąca, ale i z objawami suchości pochwy [1]. Czy to możliwe, że po części jest to zasługa wyższego spożycia soi? W 2016 r. swoje stanowisko w tej sprawie opublikował panel ekspertów w dziedzinie endokrynologii ginekologicznej, ginekologii i położnictwa [2]. Zgodnie z ich ustaleniami spożycie soi może być rozważane jako leczenie pierwszej linii w przypadku uderzeń gorąca [2]. A co z suchością pochwy?
W kilku badaniach przetestowano pod tym kątem żele intymne na bazie izoflawonów sojowych. Efekty były, ogólnie rzecz biorąc, zadowalające [3]. W porównaniu z żelami placebo, sojowe preparaty przełożyły się na znaczącą redukcję suchości pochwy i bólu podczas stosunków seksualnych [4]. Mało tego, zgodnie z wynikami badania z 2013 r. [5], stosowane miejscowo izoflawony sojowe skutecznością dorównują nawet analogicznym preparatom na bazie estrogenów. A co jeśli by tak po prostu jeść soję? Badania wykazały, że izoflawony sojowe mogą poprawiać funkcje seksualne u samic myszy, co prawdopodobnie wynika ze zwiększonego przepływu krwi w pochwie [6]. A co z ludźmi?
Jeśli chodzi o suplementy zawierające wyizolowane związki sojowe, wyniki badań są niejednoznaczne. W niektórych wykazano, że takie suplementy działają podobnie jak placebo [7]. Z drugiej strony mamy też dane, zgodnie z którymi izoflawony sojowe skutecznością dorównują lekom hormonalnym [8]. W badaniu z 2010 r. [8] na uderzenia gorąca, bóle mięśni i suchość pochwy oba rodzaje preparatów wpłynęły równie pozytywnie i nie odnotowano między nimi żadnych znaczących różnic. Jedno jest pewne: soja ma tę niezaprzeczalną zaletę, że, w jej przypadku leczenie objawów menopauzy nie idzie w parze z „podwyższonym ryzykiem rozwoju raka piersi, raka macicy, ani chorób układu krążenia” [9], czego nie można niestety powiedzieć o ogólnoustrojowej terapii hormonalnej.
No dobrze, to tyle o suplementach. A co z sojowymi produktami spożywczymi? W 2006 r. opublikowano ciekawe badanie nad muffinami [10]. Uczestniczki jadły albo muffiny z mąką sojową, albo muffiny z mielonym siemieniem lnianym [10]. Niestety, jeśli chodzi o poprawę menopauzalnych objawów seksualnych, żadna z wersji nie przyniosła efektów lepszych niż muffiny placebo ze zwykłej mąki pszennej [10]. Podobnie wyglądały wyniki badania z 2009 r. [11]. Uczestniczki przez 12 tygodni spożywały codziennie jedną miarkę białka sojowego w proszku [11]. W efekcie jakość ich życia seksualnego uległa znacznej poprawie, ale równie dobre wyniki odnotowano w grupie kontrolnej, która spożywała białko mleka [11].
A jak bardzo skuteczne w łagodzeniu objawów menopauzy jest mleko sojowe? Jak do tej pory przeprowadzono w tym zakresie trzy badania. W analizie z 2015 r. [12] interwencja trwała 8 miesięcy. W porównaniu z kobietami, które piły w tym czasie codziennie mniej więcej 2 szklanki mleka krowiego, uczestniczki, które w takiej samej ilości spożywały mleko sojowe miały znacznie mniej menopauzalnych objawów seksualnych [12]. Wygląda jednak na to, że różnica była tutaj wynikiem nasilenia objawów wśród badanych na mleku krowim, nie poprawy wśród badanych na mleku sojowym [12]. Trochę jak w przeprowadzonym w Tajlandii badaniu z 2006 r. [13]: gdy pacjentki zaczęły jeść więcej soi niż dotychczas, pod względem objawów suchości pochwy i nadreaktywności pęcherza moczowego nie odnotowano u nich żadnej poprawy, ale w wyniku całkowitego wykluczenia soi z diety, objawy zaczęły się nasilać.
Drugie badanie nad mlekiem sojowym trwało 2 miesiące, a przetestowane spożycie wynosiło 2 szklanki dziennie [14]. W porównaniu z grupą kontrolną, w której nie zastosowano żadnej interwencji, wśród uczestniczek w grupie eksperymentalnej zauważono redukcję objawów pochwowych i seksualnych aż o 60-70% [14]. Jednak ze względu na fakt, że w badaniu nie było żadnego napoju kontrolnego, nie można wykluczyć efektu placebo [14]. Trzecie i najnowsze badanie nad mlekiem sojowym opublikowano w 2020 r. [15]. Tym razem uczestniczki spożywały niecałą szklankę napoju dziennie, a znaczącą poprawę objawów seksualnych odnotowano u nich po 6 tygodniach [15]. Niestety ponownie, ze względu na bierną grupę kontrolną, nie można wykluczyć udziału efektu placebo [15]. Jakie z tego wnioski? Na chwilę obecną nie wiadomo, czy mleko sojowe rzeczywiście pomaga łagodzić objawy menopauzy związane z życiem seksualnym, jednakże warto go wypróbować.
Opis przypadku z 2005 r. [16]: 44-letnia mieszkanka Nowego Jorku zgłosiła się do ginekologa z powodu „podwyższonego libido, które zmuszało ją do autostymulacji aż do osiągnięcia orgazmu, mniej więcej 15 razy dziennie”. Jak się okazało, miesiąc wcześniej kobieta zaczęła jeść codziennie prawie 2 kg produktów sojowych [16]. Na szczęście wystarczyło to spożycie ograniczyć i w ciągu 3 miesięcy libido kobiety unormowało się na tyle, że „satysfakcjonującej aktywności seksualnej potrzebowała już tylko 2 razy dziennie” [16].
Źródło: nutritionfacts.org
[1] Gold EB, Sternfeld B, Kelsey JL, et al. Relation of demographic and lifestyle factors to symptoms in a multi-racial/ethnic population of women 40-55 years of age. Am J Epidemiol. 2000;152(5):463-473.[2] Schmidt M, Arjomand-Wölkart K, Birkhäuser MH, et al. Consensus: soy isoflavones as a first-line approach to the treatment of menopausal vasomotor complaints. Gynecol Endocrinol. 2016;32(6):427-430.
[3] Ghazanfarpour M, Latifnejad Roudsari R, Treglia G, Sadeghi R. Topical administration of isoflavones for treatment of vaginal symptoms in postmenopausal women: A systematic review of randomised controlled trials. J Obstet Gynaecol. 2015;35(8):783-787.
[4] Lima SMRR, Bernardo BFA, Yamada SS, Reis BF, da Silva GMD, Galvão MAL. Effects of Glycine max (L.) Merr. soy isoflavone vaginal gel on epithelium morphology and estrogen receptor expression in postmenopausal women: a 12-week, randomized, double-blind, placebo-controlled trial. Maturitas. 2014;78(3):205-211.
[5] Lima SMRR, Yamada SS, Reis BF, Postigo S, Galvão da Silva MAL, Aoki T. Effective treatment of vaginal atrophy with isoflavone vaginal gel. Maturitas. 2013;74(3):252-258.
[6] Zhang J, Zhu Y, Pan L, Xia H, Ma J, Zhang A. Soy isoflavone improved female sexual dysfunction of mice via endothelial nitric oxide synthase pathway. Sex Med. 2019;7(3):345-351.
[7] Nikander E, Rutanen EM, Nieminen P, Wahlström T, Ylikorkala O, Tiitinen A. Lack of effect of isoflavonoids on the vagina and endometrium in postmenopausal women. Fertil Steril. 2005;83(1):137-142.
[8] Carmignani LO, Pedro AO, Costa-Paiva LH, Pinto-Neto AM. The effect of dietary soy supplementation compared to estrogen and placebo on menopausal symptoms: a randomized controlled trial. Maturitas. 2010;67(3):262-269.
[9] Crisafulli A, Marini H, Bitto A, et al. Effects of genistein on hot flushes in early postmenopausal women: a randomized, double-blind EPT- and placebo-controlled study. Menopause. 2004;11(4):400-404.
[10] Lewis JE, Nickell LA, Thompson LU, Szalai JP, Kiss A, Hilditch JR. A randomized controlled trial of the effect of dietary soy and flaxseed muffins on quality of life and hot flashes during menopause. Menopause. 2006;13(4):631-642.
[11] Basaria S, Wisniewski A, Dupree K, et al. Effect of high-dose isoflavones on cognition, quality of life, androgens, and lipoprotein in post-menopausal women. J Endocrinol Invest. 2009;32(2):150-155.
[12] Nourozi M, Haghollahi F, Ramezanzadeh F, Hanachi P. Effect of soy milk consumption on quality of life in Iranian postmenopausal women. J Family Reprod Health. 2015;9(2):93-100.
[13] Manonai J, Songchitsomboon S, Chanda K, Hong JH, Komindr S. The effect of a soy-rich diet on urogenital atrophy: a randomized, cross-over trial. Maturitas. 2006;54(2):135-140.
[14] Hanachi P, Golkho S. The effect of soymilk on menopausal symptoms and total antioxidant levels in menopausal women. Malaysian J Med Health Sci. 2008;4(1):33-40.
[15] Padmapriya S, Kumar SS. Quality of life of postmenopausal women receiving plant-based phytoestrogens. Int J Pharm Sci. 2020;11(10):4998-5003.
[16] Amsterdam A, Abu-Rustum N, Carter J, Krychman M. Persistent sexual arousal syndrome associated with increased soy intake. J Sex Med. 2005;2(3):338-340.