Aromaterapia olejkiem z mięty pieprzowej sposobem na mdłości
Najpowszechniejsze obawy pacjentów przed operacją dotyczą pooperacyjnych mdłości i wymiotów. Obejmować mogą one objawy o różnym nasileniu: od delikatnych nudności aż po przedłużające się ataki wymiotów [1]. Nudności i zwracanie treści pokarmowej po operacji to powszechny problem, który dotyka 25-50% pacjentów po znieczuleniu ogólnym i ponad 50% osób o podwyższonym ryzyku [1], czyli kobiet niepalących, które cierpią na chorobę lokomocyjną [2]. Jak wiadomo, przy mdłościach pomocny może okazać się imbir, ale co jeśli pacjent nie jest w stanie nic przełknąć? W takiej sytuacji przepisuje się zazwyczaj czopki przeciw mdłościom [3]. Jednak jak pokazują badania ankietowe, określone przekonania kulturowe i seksualne sprawiają, że dla wielu osób wszystko co związane z odbytem staje się tematem wrażliwym [3]. Co więcej nie sposób tutaj nie zwrócić uwagi na sposób sformułowania pytania: czy chciałby/-aby Pan/-i, aby podawano Panu/-i leki doodbytniczo [3]? Nie jest to raczej kwestia chęci, tylko zło konieczne; tym bardziej, że w grę wchodzą tutaj mdłości i wymioty.
Natomiast kobiety po cesarskim cięciu, które decydują się karmić piersią, mogą odmawiać przyjmowania leków, niezależnie od drogi ich podania [4]. Naukowcy postanowili więc dać szansę aromaterapii [4]. Jak pokazują badania, olejki eteryczne z mięty zielonej i pieprzowej skutecznie pomagają przy mdłościach i wymiotach wywołanych chemioterapią [5]. Tyle że mowa tu o podaniu doustnym [5]. A jak na mdłości podziałałby sam zapach mięty? W badaniu z 2012 r. [4] uczestniczki wdychały ekstrakt z mięty pieprzowej i kuracja okazała się skuteczna. Podczas gdy w grupie, która wdychała zwykłą wodę zabarwioną na zielono (placebo) i w grupie kontrolnej, która nie wdychała niczego nie odnotowano żadnej poprawy, uczestniczki, u których zastosowano ekstrakt z mięty pieprzowej poczuły się lepiej w ciągu zaledwie kilku minut [4].
Badanie krytykowano ze względu na małą liczebność próby i zastosowanie ekstraktu, nie czystego olejku z mięty pieprzowej. Ekstrakt to połączenie mięty i alkoholu; co jeśli to zapach alkoholu przyczynił się do poprawy stanu pacjentek? Nie byłby to wcale przypadek odosobniony. W 1997 r. naukowcy odkryli proste, bezpieczne i niedrogie lekarstwo na pooperacyjne mdłości i wymioty ‒ zapach alkoholu izopropylowego [6]. To właśnie tą substancją nasączone są chusteczki dezynfekujące, którymi pielęgniarki przecierają miejsce podania zastrzyku. Jak się okazuje, u 80% pacjentów pooperacyjnych wdychanie zapachu alkoholu przyczynia się do złagodzenia mdłości i wymiotów [6]. W późniejszych badaniach wykazano, że alkohol izopropylowy jest równie skuteczny co najlepsze leki przeciw mdłościom [7]. Jego dodatkową przewagą jest szybkość działania; leki zmniejszają nasilenie mdłości o połowę w ciągu 20-25 minut, alkohol ‒ w ciągu 10-15 minut [7].
Zatem co tak naprawdę łagodzi mdłości: alkohol, mięta, czy może i to i to? Sprawdźmy, co mówią badania naukowe. W badaniu z 2004 r. [8] uczestników podzielono na trzy grupy; w pierwszej grupie zastosowano zapach mięty, w drugiej ‒ zapach alkoholu, w trzeciej ‒ bezzapachową sól fizjologiczną. Wszystkich pacjentów poinstruowano, by wzięli trzy powolne, głębokie oddechy, wdychając nosem, wydychając ustami [8]. Zapach mięty w ciągu pięciu minut zmniejszył nasilenie mdłości o połowę, tak samo podziałał alkohol [8]. Niestety identyczne efekty zaobserwowano również w grupie, która wdychała bezzapachową sól fizjologiczną [8]. Czy to możliwe, że poprawa stanu pacjentów nie była wynikiem działania samych zapachów, tylko powolnego, głębokiego oddechu [8]? Jeśli tak, to mamy w zanadrzu bardzo oszczędny sposób na mdłości. W sumie nie ma co się dziwić; w końcu ośrodek wymiotny w mózgu położony jest bardzo blisko ośrodka oddechowego [8].
I rzeczywiście, kontrolowany oddech okazał się skuteczny, niezależnie od tego, czy w powietrzu unosił się jakiś zapach [9]. Metoda zdecydowanie warta wypróbowania: w wypadku mdłości należy wziąć głęboki wdech nosem licząc do trzech, wstrzymać powietrze licząc do trzech, a następnie, ponownie licząc do trzech, zrobić wydech ustami [9]. Ciekawe że naukowcy nie przestali zalecać stosowania śmierdzących chusteczek nasączonych alkoholem, nawet po tym jak wykazali, że nie są one bardziej skuteczne niż sam oddech [8]. Dlaczego? Ze względu na wyczuwalny zapach alkoholu izopropylowego; wdychając alkoholowe opary pacjenci są bardziej skłonni uwierzyć, że ich pooperacyjne mdłości i wymioty są rzeczywiście leczone [8]. Ćwiczenia oddechowe są najwyraźniej metodą mało przekonującą [8].
Źródło: https://nutritionfacts.org/
[1] AL Kovac. Update on the management of postoperative nausea and vomiting. Drugs. 2013 Sep;73(14):1525-47.[2] C C Apfel, E Laara, M Koivuranta, C A Grim, N Roewer. A simplified risk score for predicting postoperative nausea and vomiting: conclusions from cross-validations between two centers. Anesthesiology. 1999 Sep;91(3):693-700.
[3] H A Vyvyan, Z Hanafiah. Patients’ attitudes to rectal drug administration. Anaesthesia. 1995 Nov;50(11):983-4.
[4] B Lane, K Cannella, C Bowen, D Copelan, G Nteff, K Barnes, M Poudevigne, J Lawson. Examination of the effectiveness of peppermint aromatherapy on nausea in women post C-section. J Holist Nurs. 2012 Jun;30(2):90-104;
[5] Z Tayarani-Najaran, E Talasaz-Firoozi, R Nasiri, N Jalali, M K Hassanzadeh. Antiemetic activity of volatile oil from Mentha spicata and Mentha × piperita in chemotherapy-induced nausea and vomiting. Ecancermedicalscience. 2013; 7: 290. Published online 2013 Jan 31.
[6] P Langevin, M Brown, A simple innocuous and inexpensive treatment for postoperative nausea and vomiting. Anesth Analg. 1997: 84: S16. NA.
[7] J Pellegrini, J Deloge, J Bennett, J Kelly. Comparison of inhalation of isopropyl alcohol vs promethazine in the treatment of postoperative nausea and vomiting (PONV) in patients identified as at high risk for developing PONV. AANA J. 2009 Aug;77(4):293-9.
[8] L A Anderson, J B Gross. Aromatherapy with peppermint, isopropyl alcohol, or placebo is equally effective in relieving postoperative nausea. J Perianesth Nurs. 2004 Feb;19(1):29-35.
[9] D S Sites, N T Johnson, J A Miller, P H Torbush, J S Hardin, S S Knowles, J Nance, T H Fox, R C Tart. Controlled breathing with or without peppermint aromatherapy for postoperative nausea and/or vomiting symptom relief: a randomized controlled trial. J Perianesth Nurs. 2014 Feb;29(1):12-9.