Skuteczność octu w kontrolowaniu poziomu cukru we krwi i leczeniu zespołu policystycznych jajników (PCOS)
W roli środka wspomagającego odchudzanie ocet stosowany był już w XVII w. [1]. W swojej książce pt. How Not to Diet dr Michael Greger poświęcił mu cały rozdział. Ocet zwiększa bowiem stężenie AMPK w organizmie, enzymu kontrolującego spalanie tłuszczu, co może nieść za sobą całą masę korzyści metabolicznych. W ramach swoich 21 sposobów na szybsze odchudzanie dr Greger zaleca spożycie 2 łyżeczek octu z każdym posiłkiem. Jest to dawka bezpieczna, należy tylko pamiętać, by ją rozwodnić lub wymieszać z jedzeniem ‒ w postaci nierozcieńczonej octu pić nie wolno [2]. Poza tym ocet obniża poziom cukru w krwi, więc szczególną ostrożność przy jego spożyciu powinny zachować osoby z cukrzycą [2].
Jedną z głównych zalet octu jest jego korzystny wpływ na glikemię. Zapobiega on skokom cukru i insuliny we krwi, zarówno u osób zdrowych, jak i tych zmagających się z cukrzycą [3]. W 2020 r. przeprowadzono przegląd systematyczny i metaanalizę badań interwencyjnych nad wpływem octu na kontrolę poziomu cukru we krwi, wśród osób cierpiących na cukrzycę typu 2. [4]. Wykazano tutaj, że ocet poprawia kontrolę glikemii, zarówno w perspektywie krótko-, jak i długoterminowej [4]. Miłym bonusem było znaczące obniżenie poziomu cholesterolu [4]. I nie chodzi tu tylko o ocet jabłkowy [4]. Wszystkie rodzaje octu zawierają ten sam składnik aktywny: kwas octowy [4].
Co to oznacza z punktu widzenia praktyki klinicznej? Lekarze mogliby uwzględnić spożycie octu w swoich zaleceniach żywieniowych dla pacjentów z cukrzycą, z zastrzeżeniem, że spożywanie go w sposób niekontrolowany może wywołać w ich przypadku pewne skutki uboczne [4]. Chorzy musieliby być zatem pod ścisłym nadzorem lekarskim, aby uniknąć hipoglikemii tj. nadmiernego obniżenia poziomu glukozy we krwi [4].
W badaniu z 2016 r. wykazano, że aby odkazić szczoteczkę do zębów (i uniknąć konieczności ciągłego jej wymieniania) wystarczy przez 10 minut moczyć ją w 50-procentowym roztworze wody z octem [5]. Jest to sposób nie dość, że najtańszy, to jeszcze i najskuteczniejszy [5].
Może wobec tego ocet sprawdziłby się w leczeniu grzybicy stóp i paznokci? Moczenie stóp w 50-procentowym roztworze wody octem może wspomagać działanie leków przeciwgrzybiczych [6]. Jedyny problem polega na tym, że takie leczenie polegające na regularnych kąpielach stóp może być czasochłonne i przez to zniechęcające, dlatego pacjenci często nie stosują się do tego typu wytycznych lekarskich [6]. A może by tak polać skarpetki octem i potem poleżeć z nimi nogami w górze [6]? Nie jest to może rozwiązanie całkiem bezproblemowe, ale ważne, że skuteczne [6].
Zastanówmy się teraz czy warto stosować ocet w diecie sportowców. W badaniu z 2020 r. [7]: „Wpływ suplementacji octu na wyniki kolarskiego treningu o wysokiej intensywności, wśród osób trenujących rekreacyjnie” uczestników losowo podzielono na trzy grupy. Pierwsza grupa piła wodę z octem, druga z cukrem, trzecia mieszankę obu. Niestety w tym przypadku ocet okazał się bezskuteczny [7]. Mamy dla niego jakieś jeszcze potencjalne zastosowania?
Badanie z 2013 r. [8]: „Wśród kobiet cierpiących na PCOS spożycie napoju na bazie octu wiąże się z przywróceniem czynności jajników”. PCOS, czyli zespół policystycznych jajników, stanowi jedną z głównych przyczyn nieregularnych miesiączek [8]. U podłoża PCOS może leżeć m.in. insulinooporność, którą jak wiadomo, ocet może pomóc uregulować [8]. Naukowcy postanowili więc przetestować skuteczność octu w leczeniu PCOS [8]. Siedem pacjentek, które chciały się leczyć bez zastosowania leków, przez kilka miesięcy, codziennie piły napój zawierający jedną łyżkę octu [8]. W większości przypadków doszło do zwiększenia insulinowrażliwości [8]. Tylko czy przełożyło się to na uregulowanie cyklu menstruacyjnego?
Tak, u czterech z siedmiu kobiet [8]. Przed badaniem menstruacja u uczestniczek występowała co ok. 50 dni lub nie pojawiała się w ogóle. Część z nich nie doświadczyła w tym czasie owulacji [8]. U większości wszystko wróciło jednak do normy w ciągu 40 dni octowej kuracji [8]. Na chwilę obecną nie możemy tu niestety mówić o żadnych dowodach, ale mamy przynajmniej jakiś punkt zaczepienia. Ocet rzeczywiście ma szansę okazać się skutecznym środkiem na PCOS [8]. Na pewno nie zaszkodzi spróbować. W końcu łyżka octu to koszt rzędu ok. 10 centów. Należy tylko pamiętać, żeby nigdy nie pić octu nierozcieńczonego [9]. W tej postaci ocet może bowiem powodować w przełyku chemiczne oparzenia II stopnia [9].
Źródło: nutritionfacts.org
[1] Almenara CA, Aimé A, Maïano C. Vinegar and weight loss in women of eighteenth-century France: a lesson from the past. Hist Psychiatry. 2020;31(2):232-236.[2] Launholt TL, Kristiansen CB, Hjorth P. Safety and side effects of apple vinegar intake and its effect on metabolic parameters and body weight: a systematic review. Eur J Nutr. 2020;59(6):2273-2289.
[3] Shishehbor F, Mansoori A, Shirani F. Vinegar consumption can attenuate postprandial glucose and insulin responses; a systematic review and meta-analysis of clinical trials. Diabetes Res Clin Pract. 2017;127:1-9.
[4] Cheng LJ, Jiang Y, Wu VX, Wang W. A systematic review and meta-analysis: Vinegar consumption on glycaemic control in adults with type 2 diabetes mellitus. J Adv Nurs. 2020;76(2):459-474.
[5] Basman A, Peker I, Akca G, Alkurt MT, Sarikir C, Celik I. Evaluation of toothbrush disinfection via different methods. Braz Oral Res. 2016;30:S1806-83242016000100210.
[6] Kelly S, Liu D, Wang T, Rajpara A, Franano C, Aires D. Vinegar Sock Soak for Tinea Pedis or Onychomycosis. J Am Acad Dermatol. 2017;S0190-9622(17)32448-9.
[7] Farney TM, Kowalsky RJ, Salazar DA, Fick AN, Nelson AG, Hearon CM. The Effect of Vinegar Supplementation on High-Intensity Cycling Performance within Recreationally Trained Individuals. Medicina (Kaunas). 2020;56(9):429.
[8] Wu D, Kimura F, Takashima A, et al. Intake of vinegar beverage is associated with restoration of ovulatory function in women with polycystic ovary syndrome. Tohoku J Exp Med. 2013;230(1):17-23.
[9] Chung CH. Corrosive oesophageal injury following vinegar ingestion. Hong Kong Med J. 2002;8(5):365-366.