Naturalne sposoby na powiększenie prostaty (BPH)

Ponad 50% mężczyzn po 50. roku życia i co najmniej 70% mężczyzn po 60. roku życia cierpi na łagodny rozrost gruczołu krokowego (BPH), znany również jako powiększenie prostaty [1]. Schorzenie niesie za sobą uciążliwe objawy ze strony dolnego odcinka układu moczowego, na przykład częste oddawanie moczu w nocy [1]. Stosowane obecnie metody leczenia są klinicznie skuteczne, pacjenci nastawieni są jednak do nich niechętnie [1]. Powodem są prawdopodobnie potencjalne skutki uboczne typu zaburzenia funkcji seksualnych, złośliwy rak prostaty, czy depresja [2]. Gdy zawodzi leczenie farmakologiczne, rozważa się interwencję chirurgiczną w postaci, na przykład, przezcewkowej resekcji prostaty [1]. A może coś mniej inwazyjnego?

Jak sugerują badania populacyjne, ochronnie działać może niskie spożycie białka odzwierzęcego oraz wysokie spożycie owoców i warzyw [3]. Nie wszystkie źródła białka odzwierzęcego są jednakowo szkodliwe; najgorsze wydają się jajka i drób (które, tak na marginesie, plasują się na równi z rafinowanymi zbożami) [4]. Ryzyka nie zwiększa natomiast mięso czerwone i nabiał [4]. No dobrze, to tyle z badań populacyjnych; a czy jakieś produkty żywieniowe przetestowane zostały w badaniu klinicznym? Przeprowadzono ponad 30 randomizowanych badań kontrolowanych nad ziołem zwanym palmą sabałową [5]. Okazało się niestety całkowicie bezskuteczne [5].

Rdzenni Amerykanie w leczeniu dolegliwości ze strony układu moczowego stosowali żurawinę [6]. W badaniu naukowym przetestowano ją w 2010 r. [7] Naukowcy użyli tutaj żurawiny suszonej, z tym że nie takiej z dodatkiem cukru i oleju, tylko sproszkowanych owoców w czystej postaci [7]. Zastosowana dawka była niewielka, zaledwie jedna łyżeczka (ok. 3 gramy) proszku dziennie, a wśród uczestników i tak odnotowano znaczną poprawę objawów BPH, jakości życia i wszystkich parametrów oddawania moczu [7].

Wiemy zatem, że skuteczna jest dawka jednej łyżeczki; a jak poradzi sobie jedna trzecia łyżeczki? Albo jedna szósta? Niemal tak samo skutecznie [6]. Wpływ poszczególnych dawek na wartość Międzynarodowego Wskaźnika Objawów Towarzyszących Chorobom Prostaty (IPSS) przedstawiono na poniższym wykresie [6]. Jedna łyżeczka odpowiada 1500 mg, jedna trzecia łyżeczki ‒ 500 mg, a jedna szósta łyżeczki ‒ 250 mg. Z uwagi na fakt, że to badanie sfinansowane zostało przez jednego z producentów suplementów diety, przetestowano tutaj konkretny produkt o nazwie Flowens [6]. Nie było to jednak nic innego jak sproszkowana żurawina [6]. Równie dobrze można więc kupić taki proszek na wagę, po dużo niższej cenie, i stosować jako dodatek, na przykład, do smoothie.

wykres_żurawina na BPH

A co z owocami nieco smaczniejszymi, na przykład winogronami? Sok z ciemnych winogron okazał się całkowicie bezskuteczny [8].

A może jakieś nasiona i pestki? Korzyści wynikające ze spożycia siemienia lnianego są porównywalne do rezultatów, jakie można osiągnąć przy pomocy powszechnie stosowanych leków [9], a skutki uboczne są w tym przypadku tylko pozytywne. Oprócz tego, jak się okazuje, w medycynie tradycyjnej na zaburzenia czynności prostaty od wieków stosowano pestki dyni [10]. Na szalce Petriego są one w stanie ograniczyć rozrost komórek prostaty o połowę [10]. Skuteczność ekstraktu z pestek dyni przetestowano też w badaniu na królikach [11]. A co z ludźmi?

Wygląda na to, że przy problemach z prostatą pomaga olej z pestek dyni [12]. W badaniu z 2014 r. [13] przetestowano go w porównaniu z lekiem o nazwie prazosyna. Jak się okazało, olej podziałał równie dobrze co opcja farmakologiczna [13]. W badaniu z 2016 r. [14] olej porównano natomiast z terazosyną i ponownie wykazano, że jest równie skuteczny co leki. Nie było tu niestety grupy placebo [14]. Ciekawie byłoby zobaczyć, jak olej z pestek dyni sprawdziłby się w porównaniu z placebo. A już w całkiem idealnym świecie w badaniu mielibyśmy jeszcze grupę, która dostawałaby pestki dyni w całości. No i proszę, jak na życzenie: badanie z 2015 r. [15] Ponad tysiąc mężczyzn przydzielono do jednej z trzech grup; w pierwszej grupie uczestnicy przyjmowali ekstrakt z pestek dyni, w drugiej ‒ placebo, a w trzeciej ‒ zwykłe pestki dyni, w dawce około łyżeczki (7,5 g) dziennie [15].

Badanie sfinansowane zostało przez producenta ekstraktu z pestek dyni, a mimo tego nie udało się wykazać, by suplement miał być bardziej skuteczny niż placebo [15]. Dobrze podziałały za to pestki dyni [15]. Ekstrakt złagodził, co prawda, objawy, jednak, w przeciwieństwie do pestek dyni w całości, nie sprawdził się lepiej niż placebo [15]. Oznacza to, że korzyści nie sprowadzają się tutaj do jakiejś jednej konkretnej substancji zawartej w oleju z pestek dyni. Później wykazano zresztą, że skuteczny jest również ekstrakt bez oleju [16]. Naukowcy podsumowali, że spożycie pestek dyni zalecać można pacjentom cierpiącym na łagodną do umiarkowanej postać BPH [15]. Wnioski z badania znalazły potwierdzenie w raporcie Europejskiej Agencji Leków [17]: „przy założeniu, że poważniejsze schorzenia zostały wykluczone przez lekarza, pestki dyni mogą być stosowane w łagodzeniu objawów ze strony dolnego odcinka układu moczowego, związanych z powiększeniem prostaty”.

Źródło: nutritionfacts.org

[1] Zhang AY, Xu X. Prevalence, burden, and treatment of lower urinary tract symptoms in men aged 50 and older: a systematic review of the literature. SAGE Open Nurs. 2018;4:2377960818811773.
[2] Traish AM, Mulgaonkar A, Giordano N. The dark side of 5α-reductase inhibitors’ therapy: sexual dysfunction, high Gleason grade prostate cancer and depression. Korean J Urol. 2014;55(6):367-79.
[3] Cicero AFG, Allkanjari O, Busetto GM, et al. Nutraceutical treatment and prevention of benign prostatic hyperplasia and prostate cancer. Arch Ital Urol Androl. 2019;91(3).
[4] Bravi F, Bosetti C, Dal Maso L, et al. Food groups and risk of benign prostatic hyperplasia. Urology. 2006;67(1):73-9.
[5] Tacklind J, Macdonald R, Rutks I, Stanke JU, Wilt TJ. Serenoa repens for benign prostatic hyperplasia. Cochrane Database Syst Rev. 2012;12(12):CD001423.
[6] Vidlar A, Student V, Vostalova J, et al. Cranberry fruit powder (Flowens™) improves lower urinary tract symptoms in men: a double-blind, randomized, placebo-controlled study. World J Urol. 2016;34(3):419-24.
[7] Vidlar A, Vostalova J, Ulrichova J, et al. The effectiveness of dried cranberries ( Vaccinium macrocarpon) in men with lower urinary tract symptoms. Br J Nutr. 2010;104(8):1181-9.
[8] Spettel S, Chughtai B, Feustel P, Kaufman A, Levin RM, De E. A prospective randomized double-blind trial of grape juice antioxidants in men with lower urinary tract symptoms. Neurourol Urodyn. 2013;32(3):261-5.
[9] Zhang W, Wang X, Liu Y, et al. Effects of dietary flaxseed lignan extract on symptoms of benign prostatic hyperplasia. J Med Food. 2008;11(2):207-14.
[10] Medjakovic S, Hobiger S, Ardjomand-Woelkart K, Bucar F, Jungbauer A. Pumpkin seed extract: Cell growth inhibition of hyperplastic and cancer cells, independent of steroid hormone receptors. Fitoterapia. 2016;110:150-6.
[11] Zhang X, Ouyang JZ, Zhang YS, Tayalla B, Zhou XC, Zhou SW. Effect of the extracts of pumpkin seeds on the urodynamics of rabbits: an experimental study. J Tongji Med Univ. 1994;14(4):235-8. doi: 10.1007/BF02897676. PMID: 7760436.
[12] Hong H, Kim C-S, Maeng S. Effects of pumpkin seed oil and saw palmetto oil in Korean men with symptomatic benign prostatic hyperplasia. Nutr Res Pract. 2009;3(4):323-7.
[13] Shirvan MK, Mahboob MRD, Masuminia M, Mohammadi S. Pumpkin seed oil (Prostafit) or prazosin? Which one is better in the treatment of symptomatic benign prostatic hyperplasia. J Pak Med Assoc. 2014;64(6):683-5.
[14] Machado-Leiva M, Jiménez-Rodríguez D, Festary-Casanovas T, et al. Clinical evaluation of patients with benign prostatic hyperplasia, treated with the natural product Calprost®: a randomized, controlled study. J Pharm Pharmacogn Res. 2016;4(5):187-98.
[15] Vahlensieck W, Theurer C, Pfitzer E, Patz B, Banik N, Engelmann U. Effects of pumpkin seed in men with lower urinary tract symptoms due to benign prostatic hyperplasia in the one-year, randomized, placebo-controlled GRANU study. Urol Int. 2015;94(3):286-95.
[16] Leibbrand M, Siefer S, Schön C, et al. Effects of an oil-free hydroethanolic pumpkin seed extract on symptom frequency and severity in men with benign prostatic hyperplasia: a pilot study in humans. J Med Food. 2019;22(6):551-9.
[17] Assessment report on Cucurbita pepo L., semen. European Medicines Agency. November 20, 2012.