Aspekty zdrowotne mięsa hodowanego w laboratorium: bezpieczeństwo żywności
W 1932 r. w magazynie Popular Mechanics opublikowano artykuł Winstona Churchilla zatytułowany „Fifty Years Hence” („Za pięćdziesiąt lat”) [1]. Churchill przewidział w nim, że pewnego dnia skończymy z absurdem, jakim jest hodowanie całego kurczaka, po to tylko, by zjeść jego pierś czy skrzydło i zaczniemy hodować konkretne, potrzebne nam części ciała zwierzęcia. Nie da się ukryć, pomysł wydaje się całkiem sensowny. Hodowanie mięsa z komórek mięśniowych może ograniczyć emisję gazów cieplarnianych i zużycie wody nawet o 96%. Wymaga ponadto 99% mniej powierzchni lądowej [2].
Ograniczenie globalnego spożycia mięsa jest warunkiem niezbędnym dla powstrzymania zmian klimatycznych do połowy obecnego stulecia [3]. Inicjatywy takie jak Meatless Mondays [4], czyli „bezmięsne poniedziałki”, miały na celu przekonanie społeczeństwa do wprowadzenia odpowiednich zmian żywieniowych, jednak na chwilę obecną „nie przyczyniły się one w żaden znaczący sposób do popularyzowania idei ograniczenia spożycia mięsa” [4]. Z uwagi na powszechne, niesłabnące zamiłowanie do mięsa, na zmiany ze strony konsumentów nie ma raczej co liczyć. Może zatem kluczem do rozwiązania problemów związanych ze spożyciem mięsa jest zmiana samego produktu [5].
Z punktu widzenia troski o środowisko byłby to bez wątpienia strzał w dziesiątkę. Z punktu widzenia troski o dobrostan zwierząt mięso z laboratorium ma szansę na dobre skończyć z fermami przemysłowymi i rzeźniami. Literatura medyczna byłaby wówczas wolna od publikacji takich jak artykuł z 2015 r. [6], poświęcony analizie krzyków świń w celu oceny poziomu cierpienia zwierząt. Nic lepiej nie rozwiewa wszelkich wątpliwości na temat współczesnej hodowli zwierząt niż fakt, że w całym USA uchwalono tzw. przepisy „ag-gag”, czyli prawa zakazujące robienia zdjęć z ukrycia na fermach lub w rzeźniach [7]. Celem jest nie dopuścić, by prawda ujrzała światło dzienne.
No dobrze, a co z aspektami zdrowotnymi mięsa hodowanego w laboratorium? Wiemy już o korzyściach z punktu widzenia dobrostanu zwierząt, wpływu na środowisko oraz bezpieczeństwa żywności, ale co z korzyściami w zakresie zdrowia i bezpieczeństwa samych konsumentów [8]? W kwestii wartości odżywczych, biorąc pod uwagę fakt, że hodowane obecnie mięso to czysta tkanka mięśniowa, największym plusem jest możliwość zastąpienia niezdrowych tłuszczów odzwierzęcych, czymś nieco mniej szkodliwym [9]. Jednak białka odzwierzęcego, rzecz jasna, pozbyć się tu nie da.
Jeśli chodzi o kwestie zdrowotne, najważniejszą i najbardziej wyraźną korzyścią jest ograniczenie ryzyka związanego z obecnymi w żywności patogenami [10]. W ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat odnotowano sześciokrotny wzrost liczby zatruć pokarmowych. Tylko w USA skażonym jedzeniem zatruwają się dziesiątki milionów ludzi rocznie [11], wliczając w to setki tysięcy hospitalizacji i tysiące zgonów [12]. Najczęstszą przyczyną są produkty pochodzenia zwierzęcego [11].
Kiedy branża mięsa laboratoryjnego nazywa swój produkt „czystym mięsem”, nie jest to jedynie ukłon w stronę czystej energii [13]. Patogeny wywołujące zatrucia pokarmowe, w tym E.Coli, Campylobacter, czy Salmonella to bakterie kałowe. Pojawiają się w wyniku zanieczyszczenia żywności kałem. Są to bakterie jelitowe, a mięso hodowane w laboratorium z jelitami nie ma żadnego kontaktu. W związku z powyższym patogenami nie musimy się w tym przypadku w ogóle przejmować.
W dzisiejszych czasach w rzeźniach stosuje się różne metody usuwania zanieczyszczeń kałowych [14]. Dostępne są nawet eksperymentalne technologie obrazowania, umożliwiające wykrywanie bardziej rozcieńczonych zanieczyszczeń [15]. Mimo to na poziomie sprzedaży detalicznej ok. 10% sprzedawanego mięsa z kurczaka skażone jest Salmonellą, 40% mięsa z kurczaka skażone jest bakteriami Campylobacter, większość sprzedawanego drobiu oraz mniej więcej połowa wieprzowiny i mielonej wołowiny skażone jest bakteriami E. coli, co świadczy o obecności pozostałości kału [16]. W mięsie z próbówki resztek kałowych na szczęście nie znajdziemy.
Źródło: https://nutritionfacts.org/
[1] Churchill W. Fifty Years Hence. Popular Mechanics. March 1932.
[2] Tuomisto HL, de Mattos MJ. Environmental impacts of cultured meat production. Environ Sci Technol. 2011;45(14):6117-23.
[3] Wellesley L, Happer C, Froggatt A. Changing climate, changing diets: Pathways to lower meat consumption. Chatham House, The Royal Institute of International Affairs, London, 2015.
[4] Morris C, Kirwan J, Lally R. Less Meat Initiatives: An Initial Exploration of a Dietfocused Social Innovation in Transitions to a More Sustainable Regime of Meat Provisioning. IJSAF. 2014;21(2):189-208.
[5] Wilks M, Phillips CJ. Attitudes to in vitro meat: A survey of potential consumers in the United States. PLoS One. 2017;12(2):e0171904.
[6] Vandermeulen J, Bahr C, Tullo E, Fontana I, Ott S, Kashiha M, Guarino M, Moons CP, Tuyttens FA, Niewold TA, Berckmans D. Discerning pig screams in production environments. PLoS One. 2015 Apr 29;10(4):e0123111. doi: 10.1371/journal.pone.0123111. PMID: 25923725; PMCID: PMC4414550.
[7] Broad GM. Animal Production, Ag-gag Laws, and the Social Production of Ignorance: Exploring the Role of Storytelling. Environ Commun. 2016;10(1):43-61.
[8] Bryant C, Barnett J. Consumer acceptance of cultured meat: A systematic review. Meat Sci. 2018;143:8-17.
[9] Bhat ZF, Bhat H. Tissue engineered meat- future meat. J Stored Prod Postharvest Res. 2011;2(1):1-10.
[10] Mattick CS, Allenby BR. Cultured meat: the systemic implications of an emerging technology. 2012 IEEE International Symposium on Sustainable Systems and Technology (ISSST), Boston, MA. 2012:1-6.
[11] Bhat ZF, Kumar S, Bhat HF. In vitro meat: A future animal-free harvest. Crit Rev Food Sci Nutr. 2017;57(4):782-9.
[12] The price of foodborne illness in the USA. Lancet. 2010;375(9718):866.
[13] Shapiro P. Clean meat. New York: Gallery Books, 2018.
[14] Giombelli A, Gloria MB. Prevalence of Salmonella and Campylobacter on broiler chickens from farm to slaughter and efficiency of methods to remove visible fecal contamination. J Food Prot. 2014;77(11):1851-9.
[15] Seo Y, Lee H, Mo C, et al. Multispectral Fluorescence Imaging Technique for On-Line Inspection of Fecal Residues on Poultry Carcasses. Sensors (Basel). 2019;19(16):3483.
[16] National Antimicrobial Resistance Monitoring System. NARMS integrated report: 2012 – 2013: the National Antimicrobial Resistance Monitoring System: enteric bacteria. U.S. Food and Drug Administration. 2015.